1-1- تاریخچه و گیاه شناسی آفتابگردان

آفتابگردان با نام علمیL. Helianthua annuus و نام انگلیسی از نظر تولید جهانی بعد از سویا در مقام دوم قرار دارد و بیش از 14 درصد کل روغن نباتی جهان را تولید می کند.

استخراج روغن از دانه آفتابگردان در سال 1716 در روسیه انجام گرفت و در سال 1729 تولید انبوه روغن از این گیاه در جهان شروع شد.

1. argophyllus T. & G. ،L. H. annuus، H. debilis Nutt که از گونه های یک ساله هستند و H. decapetalus L. ، H. laetiflorus Pers، H. maximilliani Schrad ، H. multiflorus L. ،           H. salicifolius A. Dietr از گونه های چند ساله هستند.

برگ های آفتابگردان کم و بیش قلبی با حاشیه مضرس و دندانه دار می باشد.. برگ ها نیز مانند ساقه از کرک های زبر و خشن پوشیده شده اند. تعداد برگ ها بسته به تیپ، از 7 تا 40 برگ متغیر می باشد. برگ ها دارای دمبرگ گوشتی و دراز بوده که با پیشرفت به انتهای ساقه، از طول آنها کاسته می شود. بزرگترین برگ ها در محدوده ی وسط ساقه قرار دارند که 60 الی 70% سطح فتوسنتز جاری و نیاز مربوط پر شدن دانه ها را به خود اختصاص می دهند. برگ های کوتیلدونی به صورت متقابل می باشند، در صورتی که برگ های بعدی به صورت متناوب در روی ساقه ظاهر می شوند.

این گیاه در بین گیاهان زراعی به علت داشتن ساقه های بلند و خشن، معروف است. قطر ساقه از یک تا 10سانتیمتر و ارتفاع ساقه بین 5/0 تا 5 متر متغیر می باشد.

ارقام زراعی امروزی تک ساقه بوده و انتهای ساقه آن ها به یک طبق یا Anthodium ختم می شود. ارقامی که اصلاح شده و ساقه ی انشعابی ندارند، به تیپ های تک طبقی یا Mono Anthodium و ارقامی که ساقه ی انشعابی داشته و دارای بیشترین طبق باشد به تیپ های چند طبقی یا poly Anthodium معروفند. طی مرحله ی رسیدگی در محل اتصال ساقه ی اصلی به طبق بر اثر وزن طبق، زاویه ی موجود بین امتداد ساقه و طبق بیشتر می شود. در تیپ های ایده آل این زاویه بین 115 تا 130 درجه می باشد.

آفتابگردان ریشه ی مستقیم و توسعه یافته ای دارد که پتانسیل نفوذ آن در خاک به 3 متر می رسد. گل آذین آفتابگردان کلاپرک است و طبق نامیده می شود. لقاح در این گیاه به دلیل اینکه پرچم ها زودتر بالغ می شوند، از نوع دگرگشنی است. بذر آفتابگردان فندقه بوده و آکن نامیده می شود. آکن ها تخم مرغی تا تخم مرغی کشیده و برخی مقطع چهار وجهی دارند. بعضی ها کرک دار و برخی هم صاف هستند . دانه آفتابگردان دارای 26 تا 50 درصد روغن و 15 تا 16 درصد پروتئین است. پس از روغن گیری از دانه کنجاله باقیمانده 13 درصد فیبر و 4 درصد پروتئین دارد.

روغن آفتابگردان دارای 70% اسید لینولئیک، مقداری فسفولیپید و ویتامین E می باشد. به همین دلیل چربی خون را پایین می آورده و کلسترول را تنظیم می کند.

آفتابگردان در خاک های عمیق بهتر رشد می کند. در این خاک ها سیستم ریشه حجیم شده، لذا جذب آب و مواد غذایی افزایش می یابد. به طور کلی این گیاه در خاک های رسی لومی، لومی و لومی رسی همراه با شن رشد مناسب تری دارند. آفتابگردان به شوری خاک نسبتا مقاوم بوده و در محدوده ای از اسیدیته خنثی به خوبی رشد می کند.

آفتابگردان در مناطق گرم و آفتابی رشد بهتری دارد. حداقل دما برای جوانه زدن بذر 5 درجه سانتی گراد است، ولی در دمای 15 تا 35 درجه سانتی گراد نیز رشد مطلوبی نشان می دهد. آفتابگردان به آب زیادی نیاز دارد. حساس ترین مرحله گیاه به کم آبی 20 روز قبل تا 20 روز بعد از گل دهی می باشد . کم آبی در دوره گرده افشانی بیش ترین خسارت را به این محصول وارد می کند.

1-2- ارقام آفتابگردان:

ارقام زراعی آفتابگردان به شرح ذیل می باشد:

1. ارقام سنتتیک
2. ارقام تجاری
3. ارقام هیبرید

ارقام هیبرید بسیار پر محصول بوده و نسبت به سایر ارقام درصد روغن بیشتری دارند. پس از آن ارقام سنتتیک و ارقام تجاری قرار می گیرند. ارقام آذرگل (گلشید) ، گلدیس، رکورد، آرماویرسکی ، 52 و 53 رومانی از ارقام تجاری هستند.

خرید فایل متن کامل این پایان نامه :

مشخصات ارقام آفتابگردان در ایران شامل:

رقم: Hysun33

نوع رقم: هیبرید

ارتفاع بوته: 175-165 سانتی متر

طول دوره رویش: 110-100 روز

وزن هزار دانه: 80-70 گرم

میزان روغن: 47 درصد

متوسط عملکرد: 4-7/3 تن در هکتار

مناطق مناسب کشت: مازندران، گلستان، سمنان، خراسان، فارس و مرکزی

رقم: آذرگل

نوع رقم: هیبرید

ارتفع بوته: 175-165 سانتی متر

طول دوره رویش: 110-100 روز

وزن هزار دانه: 80-70 گرم

میزان روغن: 49 درصد

متوسط عملکرد: 4-7/3 تن در هکتار

مناطق مناسب کشت: مازندران، گلستان، آذربایجان غربی، سمنان، خراسان، اصفهان، قم، فارس و استان مرکزی

رقمAll star :

نوع رقم: هیبرید

ارتفاع بوته: 140-130 سانتی متر

طول دوره رویش: 95-85 روز

وزن هزار دانه: 80-70 گرم

میزان روغن: 45 درصد

متوسط عملکرد: 3-5/2 تن در هکتار

مناطق مناسب کشت: قم، مرکزی، اصفهان، فارس و کرمان

رقم: Hysun25

نوع رقم: هیبرید

ارتفاع بوته:175-165 سانتی متر

طول دوره رویش: 110-100 سانتی متر

وزن هزار دانه: 80-70 گرم

میزان روغن: 46 درصد

متوسط عملکرد: 7/3-5/3 تن در هکتار

مناطق مناسب کشت: مازندران، گلستان، سمنان، خراسان، فارس و استان مرکزی

رقم: CMS26*R103

نوع رقم: هیبرید

ارتفاع بوته: 150-140 سانتی متر

طول دوره رویش: 90-80 روز

وزن هزار دانه: 75-65 گرم

میزان روغن: 44 درصد

متوسط عملکرد: 3-5/2 تن در هکتار

مناطق مناسب کشت: سمنان، فارس، اصفهان و کرمان