خطرپذیری آب و هوایی از جمله عواملی است كه همواره در میزان تولید غلات در بسیاری از مناطق مؤثر بوده است .سرمازدگی اندام های رویشی غلات از تنشهای مهم محیطی در برخی نقاط کشور ما به شمار می رود.

دماهای پایین زمستان یکی از عوامل محدودکننده اب و هوایی در مناطق معتدله ذکر شده است و در نتیجه وقوع سرمای شدید در برخی سالها بقا و رشد و نمو گیاهان زراعی زمستانه نظیر جو تحت تاثیر قرار گرفته و عملکرد آن کاهش می یابد .

مقاومت به سرما در جو یکی از مهمترین عواملی است که سبب بقا در زمستان می شود و درجه مقاومت به سرما نیز به شرایط مرفو- فیزیولوژیک گیاه در زمستان بستگی دارد .

     همچنین بخش قابل توجهی از سطح زیر كشت جو كشور در مناطق سردسیر و مرتفع كوهستانی واقع شده است. كه با توجه به داشتن زمستان های سرد بررسی مقاومت به سرما در ژنوتیپ های مختلف جو قابل توجه و درخور اهمیت می باشد، زیرا خسارت سرما و یخ زدگی می تواند منجر به كاهش قابل توجه عملكرد جو در این مناطق گردد.

در تنش سرما انرژی متابولیكی كمتری در دسترس گیاه زراعی قرار می گیرد، جذب آب و عناصر غذایی محدود می شود، آسیمیلاسیون كاهش یافته و رشد ، متوقف می گردد. بر این اساس علت عدم موفقیت های مكرر در ایجاد پوشش سبز و یكنواخت در برخی كشت های پاییزه به صدمات فیزیولوژیک ناشی از تنش سرما نسبت داده شده است . ( میرمحمدی، 1383 ) . زیرا به طوركلی دمای پایین در مرحله جوانه زنی موجب عدم استقرار گیاه مناسب می گردد و ضعف گیاهچه در این مرحله دستیابی به عملكرد مطلوب را تحت تأثیر قرار می دهد . ( ویتامواس و پراسیل، 2008 ؛ یین و همكاران، 2009 ) .

     توانایی گیاه برای زنده ماندن درزمستانهای سخت را مقاومت زمستانه می گویند .این صفت از طریق ماندگاری در مزرعه تعیین میشود .یکی از مشکلات اصلی در مزرعه ناتوانی در کنترل شدت تنش سرما می باشد .به همین دلیل ،تلفات کامل در زمستان یا فقدان تلفات ، در بیشتر آزمایشهای ماندگاری در مزرعه وجود دارد ،که مانع از نتیجه گیری می شود .از این رو پژوهشگر باید در انتظار زمستانی با حساسیت مطلوب باشد ،و یا مواد اصلاحی را در سطحی گسترده ای ارزیابی کند،به امید این که تنش مورد نظر را دریک یا چند مکان به دست آورد .افزون بر آن در شدت تنش سرما در آزمایش های مزرعه ای هم روندی وجود ندارد و اغلب اشباه آزمایشی زیاد است

خطرپذیری آب و هوایی از جمله عواملی است كه همواره در میزان تولید غلات در بسیاری از مناطق مؤثر بوده است .سرمازدگی اندام های رویشی غلات از تنشهای مهم محیطی در برخی نقاط کشور ما به شمار می رود.

دماهای پایین زمستان یکی از عوامل محدودکننده اب و هوایی در مناطق معتدله ذکر شده است و در نتیجه وقوع سرمای شدید در برخی سالها بقا و رشد و نمو گیاهان زراعی زمستانه نظیر جو تحت تاثیر قرار گرفته و عملکرد آن کاهش می یابد .

مقاومت به سرما در جو یکی از مهمترین عواملی است که سبب بقا در زمستان می شود و درجه مقاومت به سرما نیز به شرایط مرفو- فیزیولوژیک گیاه در زمستان بستگی دارد .

     همچنین بخش قابل توجهی از سطح زیر كشت جو كشور در مناطق سردسیر و مرتفع كوهستانی واقع شده است. كه با توجه به داشتن زمستان های سرد بررسی مقاومت به سرما در ژنوتیپ های مختلف جو قابل توجه و درخور اهمیت می باشد، زیرا خسارت سرما و یخ زدگی می تواند منجر به كاهش قابل توجه عملكرد جو در این مناطق گردد.

در تنش سرما انرژی متابولیكی كمتری در دسترس گیاه زراعی قرار می گیرد، جذب آب و عناصر غذایی محدود می شود، آسیمیلاسیون كاهش یافته و رشد ، متوقف می گردد. بر این اساس علت عدم موفقیت های مكرر در ایجاد پوشش سبز و یكنواخت در برخی كشت های پاییزه به صدمات فیزیولوژیک ناشی از تنش سرما نسبت داده شده است . ( میرمحمدی، 1383 ) . زیرا به طوركلی دمای پایین در مرحله جوانه زنی موجب عدم استقرار گیاه مناسب می گردد و ضعف گیاهچه در این مرحله دستیابی به عملكرد مطلوب را تحت تأثیر قرار می دهد . ( ویتامواس و پراسیل، 2008 ؛ یین و همكاران، 2009 ) .

     توانایی گیاه برای زنده ماندن درزمستانهای سخت را مقاومت زمستانه می گویند .این صفت از طریق ماندگاری در مزرعه تعیین میشود .یکی از مشکلات اصلی در مزرعه ناتوانی در کنترل شدت تنش سرما می باشد .به همین دلیل ،تلفات کامل در زمستان یا فقدان تلفات ، در بیشتر آزمایشهای ماندگاری در مزرعه وجود دارد ،که مانع از نتیجه گیری می شود .از این رو پژوهشگر باید در انتظار زمستانی با حساسیت مطلوب باشد ،و یا مواد اصلاحی را در سطحی گسترده ای ارزیابی کند،به امید این که تنش مورد نظر را دریک یا چند مکان به دست آورد .افزون بر آن در شدت تنش سرما در آزمایش های مزرعه ای هم روندی وجود ندارد و اغلب اشباه آزمایشی زیاد است .

     پژوهشهای بسیاری برای یافتن روش های ارزیابی سریع و موثر انجام شده است تا بتوان مقاومت به سرمای ارقام را پیشگویی نمود .اتاقک های انجماد که مقاومت گیاهان را می توان در آنها به سرعت آزمایش کرد ،نخست به وسیله هاروی در سال 1918 ابداع شد . وی با انجماد شماری واریته سیب ،خسارت آنها را با توجه به مقاومت یا حساسیت رتبه بندی کرد .

     پژوهشگران سوئدی از این روش استفاده کردند و رتبه عددی از یک تا ده را برای مقاومت به کار بردند .تعیین دمایی که سبب 50 درصد تلفات (LT50 یا Lethal Temperature 50 ) در گیاه شود یک روش مناسب برای اندازه گیری مقاومت به سرما است .در این روش گیاهان در شرایط کنترل شده در دماهای مختلف قرار می گیرند و ماندگاری آنها تعیین می گردد .تعیین LT50 طوقه بهترین روش برآورد ماندگاری در مزرعه می باشد ،زیرا طوقه گیاه در غلات بحرانی ترین قسمت گیاه است و در رشد دوباره پس از تنش سرما نقش حیاتی دارد.

   پولی هدایت الکتریکی برگ گیاه سازش یافته با سرما و خسارت دیده در آزمایش انجماد را با نتایج انجماد 9 رقم گندم ،10 رقم چاودار و 12 رقم شبدر قرمز ( Trifolium pratense ) در مزرعه مقایسه کرد . در گندم زمستانه و شبدر قرمز هدایت الکتریکی گیاهان سازش یافته همبستگی معنی داری با نتایج مزرعه داشت ،ولی این رابطه در گیاه چاودار دیده نشد .نتایج نشان داد که هدایت الکتریکی روش مفیدی برای انتخاب ارقام مقاوم در اصلاح گیاهان است .

   هومر توانایی سازش با سرما را در 12 رقم گندم ، 8 رقم چاودار و 5 رقم جو از طریق هدایت الکتریکی بررسی نمود و نتیجه گرفت که روش هدایت الکتریکی می تواند برای تعیین ماندگاری زمستانه استفاده شود.

هدف از انجام این پژوهش ، بررسی مقاومت به سرما درگیاه جو و انتخاب مقاومترین رقم به دماهای انجماد است .

 .

     پژوهشهای بسیاری برای یافتن روش های ارزیابی سریع و موثر انجام شده است تا بتوان مقاومت به سرمای ارقام را پیشگویی نمود .اتاقک های انجماد که مقاومت گیاهان را می توان در آنها به سرعت آزمایش کرد ،نخست به وسیله هاروی در سال 1918 ابداع شد . وی با انجماد شماری واریته سیب ،خسارت آنها را با توجه به مقاومت یا حساسیت رتبه بندی کرد .

     پژوهشگران سوئدی از این روش استفاده کردند و رتبه عددی از یک تا ده را برای مقاومت به کار بردند .تعیین دمایی که سبب 50 درصد تلفات (LT50 یا Lethal Temperature 50 ) در گیاه شود یک روش مناسب برای اندازه گیری مقاومت به سرما است .در این روش گیاهان در شرایط کنترل شده در دماهای مختلف قرار می گیرند و ماندگاری آنها تعیین می گردد .تعیین LT50 طوقه بهترین روش برآورد ماندگاری در مزرعه می باشد ،زیرا طوقه گیاه در غلات بحرانی ترین قسمت گیاه است و در رشد دوباره پس از تنش سرما نقش حیاتی دارد.

   پولی هدایت الکتریکی برگ گیاه سازش یافته با سرما و خسارت دیده در آزمایش انجماد را با نتایج انجماد 9 رقم گندم ،10 رقم چاودار و 12 رقم شبدر قرمز ( Trifolium pratense ) در مزرعه مقایسه کرد . در گندم زمستانه و شبدر قرمز هدایت الکتریکی گیاهان سازش یافته همبستگی معنی داری با نتایج مزرعه داشت ،ولی این رابطه در گیاه چاودار دیده نشد .نتایج نشان داد که هدایت الکتریکی روش مفیدی برای انتخاب ارقام مقاوم در اصلاح گیاهان است .

   هومر توانایی سازش با سرما را در 12 رقم گندم ، 8 رقم چاودار و 5 رقم جو از طریق هدایت الکتریکی بررسی نمود و نتیجه گرفت که روش هدایت الکتریکی می تواند برای تعیین ماندگاری زمستانه استفاده شود.

هدف از انجام این پژوهش ، بررسی مقاومت به سرما درگیاه جو و انتخاب مقاومترین رقم به دماهای انجماد است .

1-1 بیان مسئله

شیگلا یکی از اعضای خانواده بزرگ باکتریهای روده ای یعنی انتروباکتریاسه می باشد. بیش از چهل سروتایپ مختلف از این باکتری در چهار گونه یا سروگروه اصلی شامل: سروگروهA ( شیگلا دیسانتریه)، سروگروه B (شیگلا فلکسنری)، سروگروه C (شیگلا بوئیدی) و سروگروه D (شیگلا سونئی) شناسایی شده اند. بیماری شیگلوز (دیسانتری یا اسهال خونی باسیلی) یک گاستروانتریت ناشی از آلودگی با گونه های باکتریایی جنس شیگلا می باشد ; 2003) Ranjbar et al). شیگلوز همراه با درد های شدید شکمی، درد، تب، مدفوع خونی و موکوسی شناخته می شود. در میان 50 سروتایپ شیگلا دیسانتری تیپ 1 به شدت بیماری زا می باشد(et al; 2005 Niyogi).

دیسانتری باسیلی بطور شایعی مربوط به کودکان بوده به طوری که هفتاد درصد از موارد عفونت را کودکان کمتر از پانزده سال سن تشکیل می دهند. شیگلوز از طریق دهانی – مدفوعی انتقال می یابد. این بیماری در ابتدا از طریق دستان آلوده افراد و به میزان کمتر از طریق آب یا غذای آلوده منتقل می شودRanjbar et al; 2008)).

سالانه 5 میلیون مورد مرگ و میر ناشی از گاستروانتریت در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد که دست کم ده درصد این موارد به دلیل دیسانتری ناشی از شیگلا است (Koorosh et al; 2003). اغلب موارد شیگلوز در سنین پس از شیر خوارگی به خصوص در سن نوپایی دیده می شودMache et al; 1997)). اثر منفی عفونت شیگلایی بر رشد و نمو و سوء تغذیه کودکان در مطالعات مختلف نشان داده شده است. شیوع عفونت شیگلایی در میان عوامل ایجادکننده گاستروانتریت های حاد بر اساس مطالعات انجام شده در تهران 1 تا 2 در صد می باشد. به نظر می رسد، تنوع فراوانی الگو های ژنتیکی موجود در یک گونه شیگلا مانند: شیگلا سونئی در یک کشور باعث بروز الگوها ی متنوع مقاومت به آنتی بیوتیک شده است. الگوی متنوع مقاومت به آنتی بیوتیک در نقاط مختلف جغرافیایی همواره انتخاب یک داروی مناسب برای شیگلا را مشکل کرده است و به همین علّت، انجام مطالعات مقاومت دارویی ضروری است. با توجه به افزایش مقاومت به آنتی بیوتیک های مختلف در سال های اخیر در نقاط مختلف دنیا، انتخاب بیماران که کاندیدهای درمان آنتی بیوتیکی هستند از اهمیّت بالایی برخوردار است (Peirano et al; 2006).

پاتولوژی پیچیده سندرم اسهال خونی بازتابی از وجود تركیبات متنوع ژنتیكی كنترل كننده بیماری زایی این ارگانیسم است. مهمترین عامل بیماری زا در این باکتری اگزو توکسین آن می باشد، که به دو زیر واحد A وB با سمیّت بسیار بالا تقسیم می شود که یک مولکول هگزامری با وزن مولکولی حدود 70 کیلو دالتون است که با اتصال به

1-1 بیان مسئله

شیگلا یکی از اعضای خانواده بزرگ باکتریهای روده ای یعنی انتروباکتریاسه می باشد. بیش از چهل سروتایپ مختلف از این باکتری در چهار گونه یا سروگروه اصلی شامل: سروگروهA ( شیگلا دیسانتریه)، سروگروه B (شیگلا فلکسنری)، سروگروه C (شیگلا بوئیدی) و سروگروه D (شیگلا سونئی) شناسایی شده اند. بیماری شیگلوز (دیسانتری یا اسهال خونی باسیلی) یک گاستروانتریت ناشی از آلودگی با گونه های باکتریایی جنس شیگلا می باشد ; 2003) Ranjbar et al). شیگلوز همراه با درد های شدید شکمی، درد، تب، مدفوع خونی و موکوسی شناخته می شود. در میان 50 سروتایپ شیگلا دیسانتری تیپ 1 به شدت بیماری زا می باشد(et al; 2005 Niyogi).

دیسانتری باسیلی بطور شایعی مربوط به کودکان بوده به طوری که هفتاد درصد از موارد عفونت را کودکان کمتر از پانزده سال سن تشکیل می دهند. شیگلوز از طریق دهانی – مدفوعی انتقال می یابد. این بیماری در ابتدا از طریق دستان آلوده افراد و به میزان کمتر از طریق آب یا غذای آلوده منتقل می شودRanjbar et al; 2008)).

سالانه 5 میلیون مورد مرگ و میر ناشی از گاستروانتریت در کشورهای در حال توسعه رخ می دهد که دست کم ده درصد این موارد به دلیل دیسانتری ناشی از شیگلا است (Koorosh et al; 2003). اغلب موارد شیگلوز در سنین پس از شیر خوارگی به خصوص در سن نوپایی دیده می شودMache et al; 1997)). اثر منفی عفونت شیگلایی بر رشد و نمو و سوء تغذیه کودکان در مطالعات مختلف نشان داده شده است. شیوع عفونت شیگلایی در میان عوامل ایجادکننده گاستروانتریت های حاد بر اساس مطالعات انجام شده در تهران 1 تا 2 در صد می باشد. به نظر می رسد، تنوع فراوانی الگو های ژنتیکی موجود در یک گونه شیگلا مانند: شیگلا سونئی در یک کشور باعث بروز الگوها ی متنوع مقاومت به آنتی بیوتیک شده است. الگوی متنوع مقاومت به آنتی بیوتیک در نقاط مختلف جغرافیایی همواره انتخاب یک داروی مناسب برای شیگلا را مشکل کرده است و به همین علّت، انجام مطالعات مقاومت دارویی ضروری است. با توجه به افزایش مقاومت به آنتی بیوتیک های مختلف در سال های اخیر در نقاط مختلف دنیا، انتخاب بیماران که کاندیدهای درمان آنتی بیوتیکی هستند از اهمیّت بالایی برخوردار است (Peirano et al; 2006).

پاتولوژی پیچیده سندرم اسهال خونی بازتابی از وجود تركیبات متنوع ژنتیكی كنترل كننده بیماری زایی این ارگانیسم است. مهمترین عامل بیماری زا در این باکتری اگزو توکسین آن می باشد، که به دو زیر واحد A وB با سمیّت بسیار بالا تقسیم می شود که یک مولکول هگزامری با وزن مولکولی حدود 70 کیلو دالتون است که با اتصال به رسپتور های سطحی سلول هدف باعث اپوپتوزیس و مرگ سلول خواهد شد. این توکسین را شیگلا دیسانتری نوع 1 تولید می کند و توکسینی مشابه آن را اشرشیا کولی تولید می کند به نام های 1stx و2stx   که تا 98 درصد تشابه دارند. حساسیت سلول های اندوتلیال کلیه انسان به stx در مقایسه با 1stx تا 1000 برابر بیشتر است به همین دلیل عامل اصلی بیماری خون ادراری HUS معرفی گردیده است. سمیّت و قدرت ایمنی زایی شیگا توکسین stx بسیار بالا می باشد به شکلی که حدود 28 نانو گرم از آن باعث مرگ یک موش می شود و همچنین به دلیل داشتن قدرت آنتی ژنی بالا دارای پتانسیل ایجاد پاسخ ایمنی و تولید آنتی بادی علیه توکسین در بدن بیمار می شود. زیر واحد stxBبا 69 اسید آمینه و زیر واحد stxAبا حدود 294 اسید آمینه با وزن مولکولی در حدود 32 کیلو دالتون متصل است. رسپتور زیر واحد B به رسپتور سطحیGb3 متصل شده و تشکیل یک کمپلکس را می دهد (Goguen et al; 2003).

1-2 کلیات

1-2-1 باکتریولوژی شیگلا

شیگلا متعلق به خانواده انتروباکتریاسه می باشد. این باکتری غیر متحرک و بدون کپسول می باشد. 4 گونه شیگلا وجود دارد که بر اساس خصوصیات بیوشیمیایی مختلف طبقه بندی می شوند. زیر گروه A (شیگلا دیسانتریه)، زیر گروه B (شیگلا فلکسنری)، زیر گروه C (شیگلا بوئیدی) و زیر گرو ه D )شیگلا سونئی) می باشند. شیگلا دیسانتریه بیشتر مورد توجه می باشد چون بیماری حاد تری را ایجاد می کند و عامل ایجاد اپیدمی های مختلف با ارگانیسم های مقاوم به آنتی بیوتیکی و تولید کننده شیگا توکسین می باشد. این دسته از باکتری های روده ای بی هوازی اختیاری، اکسیداز منفی، لاکتوز منفی و غیر متحرك اند، قادر به تخمیر گلوکز بوده و از تخمیر گلوکز گاز تولید نمی کنند، اوره منفی و همچنین سیترات منفی هستند.

 1-2-2 طبقه بندی شیگلا

نام شیگلا برگرفته از نام میکروب شناس ژاپنی Kiyoshi Shiga می باشد که اولین بار این ارگانیسم را در سال 1896 کشف نمود. جنس شیگلا شامل 4 گونه می باشد: شیگلا دیسانتریه، شیگلا فلکسنری ، شیگلا بوئیدی ، و شیگلا سونئی. شیگلا دیسانتریه یا زیر گروه A شامل 10 سرووار است، هر سرووار یک آنتی ژن اختصاص به خود دارد که بوسیله آن متمایز می شود. شیگلا فلکسنری یا زیر گروه B شامل 8 سروار و 9 ساب سروار می باشد. سروار ها از نظر آنتی ژنی به هم وابسته هستند اما هرکدام یک آنتی ژن بزرگ متمایز دارند. شیگلا بوئیدی یا زیر گروه C شامل 15 سرووار است و هر سروار یک آنتی ژن اختصاصی دارد. آنها ممکن است با آنتی سرم های سایر گونه های شیگلا واکنش متقاطع ایجاد کنند، اما در تشخیص آنها تداخلی پیش نمی آید . شیگلا سونئی یا زیر گروه D تنها دارای یک سرووار می باشد که در دو فاز II و I وجود دارد، و هر فاز یک آنتی ژن اختصاصی دارد. باکتری ممکن است در طی دوره بهبودی یا در اواخر دوره بیماری از بیماران مبتلا جدا شود .آنتی سرم های اختصاصی IIفاز برای تشخیص هر دو فاز مورد نیاز است Ranjbar et al; 2003)).

بیماری شیگلوز عمدتاً توسط شیگلا سونئی، شیگلا فلکسنری A و شیگلا دیسانتری تیپ 1 ایجاد می شود که در کشور های در حال توسعه شیوع بیشتری دارند. شیگلا دیسانتریه تیپ 1 بیماری حاد ایجاد می کند و می تواند عوارض مرگ باری به وجود آورد. این تیپ معمولا مقاوم به چند دارو بوده و باعث مرگ ومیر بالا می شود.

 رسپتور های سطحی سلول هدف باعث اپوپتوزیس و مرگ سلول خواهد شد. این توکسین را شیگلا دیسانتری نوع 1 تولید می کند و توکسینی مشابه آن را اشرشیا کولی تولید می کند به نام های 1stx و2stx   که تا 98 درصد تشابه دارند. حساسیت سلول های اندوتلیال کلیه انسان به stx در مقایسه با 1stx تا 1000 برابر بیشتر است به همین دلیل عامل اصلی بیماری خون ادراری HUS معرفی گردیده است. سمیّت و قدرت ایمنی زایی شیگا توکسین stx بسیار بالا می باشد به شکلی که حدود 28 نانو گرم از آن باعث مرگ یک موش می شود و همچنین به دلیل داشتن قدرت آنتی ژنی بالا دارای پتانسیل ایجاد پاسخ ایمنی و تولید آنتی بادی علیه توکسین در بدن بیمار می شود. زیر واحد stxBبا 69 اسید آمینه و زیر واحد stxAبا حدود 294 اسید آمینه با وزن مولکولی در حدود 32 کیلو دالتون متصل است. رسپتور زیر واحد B به رسپتور سطحیGb3 متصل شده و تشکیل یک کمپلکس را می دهد (Goguen et al; 2003).

1-2 کلیات

1-2-1 باکتریولوژی شیگلا

شیگلا متعلق به خانواده انتروباکتریاسه می باشد. این باکتری غیر متحرک و بدون کپسول می باشد. 4 گونه شیگلا وجود دارد که بر اساس خصوصیات بیوشیمیایی مختلف طبقه بندی می شوند. زیر گروه A (شیگلا دیسانتریه)، زیر گروه B (شیگلا فلکسنری)، زیر گروه C (شیگلا بوئیدی) و زیر گرو ه D )شیگلا سونئی) می باشند. شیگلا دیسانتریه بیشتر مورد توجه می باشد چون بیماری حاد تری را ایجاد می کند و عامل ایجاد اپیدمی های مختلف با ارگانیسم های مقاوم به آنتی بیوتیکی و تولید کننده شیگا توکسین می باشد. این دسته از باکتری های روده ای بی هوازی اختیاری، اکسیداز منفی، لاکتوز منفی و غیر متحرك اند، قادر به تخمیر گلوکز بوده و از تخمیر گلوکز گاز تولید نمی کنند، اوره منفی و همچنین سیترات منفی هستند.

 1-2-2 طبقه بندی شیگلا

نام شیگلا برگرفته از نام میکروب شناس ژاپنی Kiyoshi Shiga می باشد که اولین بار این ارگانیسم را در سال 1896 کشف نمود. جنس شیگلا شامل 4 گونه می باشد: شیگلا دیسانتریه، شیگلا فلکسنری ، شیگلا بوئیدی ، و شیگلا سونئی. شیگلا دیسانتریه یا زیر گروه A شامل 10 سرووار است، هر سرووار یک آنتی ژن اختصاص به خود دارد که بوسیله آن متمایز می شود. شیگلا فلکسنری یا زیر گروه B شامل 8 سروار و 9 ساب سروار می باشد. سروار ها از نظر آنتی ژنی به هم وابسته هستند اما هرکدام یک آنتی ژن بزرگ متمایز دارند. شیگلا بوئیدی یا زیر گروه C شامل 15 سرووار است و هر سروار یک آنتی ژن اختصاصی دارد. آنها ممکن است با آنتی سرم های سایر گونه های شیگلا واکنش متقاطع ایجاد کنند، اما در تشخیص آنها تداخلی پیش نمی آید . شیگلا سونئی یا زیر گروه D تنها دارای یک سرووار می باشد که در دو فاز II و I وجود دارد، و هر فاز یک آنتی ژن اختصاصی دارد. باکتری ممکن است در طی دوره بهبودی یا در اواخر دوره بیماری از بیماران مبتلا جدا شود .آنتی سرم های اختصاصی IIفاز برای تشخیص هر دو فاز مورد نیاز است Ranjbar et al; 2003)).

بیماری شیگلوز عمدتاً توسط شیگلا سونئی، شیگلا فلکسنری A و شیگلا دیسانتری تیپ 1 ایجاد می شود که در کشور های در حال توسعه شیوع بیشتری دارند. شیگلا دیسانتریه تیپ 1 بیماری حاد ایجاد می کند و می تواند عوارض مرگ باری به وجود آورد. این تیپ معمولا مقاوم به چند دارو بوده و باعث مرگ ومیر بالا می شود.

:

این دیدگاه فراگیر از حقوق بشر همان معیاری است كه سازمان ملل متحد در قالب مأموریت جهانی خود برای دستیابی به صلح و توسعه پایدار به دنبال آن است. سازمان ملل متحد از بدو تأسیس، عامل شتاب دهنده عمده‌ای در سطح جهانی برای ترویج و حمایت از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی بوده است. می‌توان اذعان داشت كه طی نیم قرن گذشته دستاوردهای چشم‌گیری در اثر فعالیت‌های مربوط به حقوق بشر حاصل شده است. طیف وسیعی از مواد نقض و گروه‌های آسیب‌پذیر، زیر چتر حمایتی قوانین و معیارهای حقوق بشری قرار گرفته‌اند. اكنون دیگر آپارتاید به تاریخ سپرده شده است. فراگرد استعمارزدائی تقریباً پایان یافته و آگاهی جهانی از ضرورت اتخاذ تصمیمات به صورت دموكراتیك، كشورداری مطلوب و احترام به حكومت قانون، در حال حاضر بیش از هر زمان دیگر است. تصمیم متخذه در ماه ژوئن 1998 جهت ایجاد دیوان كیفری بین‌المللی بصورت دائمی یک قدم بزرگ در راه مبارزه با كشتار گروهی، جنایت جنگی و جنایات علیه بشریت است كه همه آن‌ ها در شمار زیانبارترین و وحشیانه‌ترین جرائم حقوق بشری در تاریخ بشریت محسوب می‌گردند.[2]

تمامی شواهد بالا نشان از آن دارد كه سازمان ملل متحد در جهت جهانی شدن بشر حركت كرده ولی با نهایت تأسف باید قبول نمود كه چالش‌های سهمگینی پیش روی جهانی شدن حقوق بشر قرار دارند و تضمین حقوق بشر برای همه مردم همچنان یک چالش سهمگین محسوب می‌گردد. در این راستا موانع بسیاری وجود دارند كه اجرای سریع و مؤثر حقوق بشر را دچار مشكل ساخته است.

میلیاردها نفر از مردم جهان همچنان در فقر شدید به سر می‌برند و شكاف موجود بین كشورهای ثروتمند و فقیر به طور مداوم در حال گسترش است. كشمكش‌های خشونت آمیزی كه به طور روز افزون ماهیت قومی پیدا كرده‌اند، با شدت بیش‌تری رخ می‌دهند و موجب نابودی جوامع و بی‌خانمان شدن میلیون‌ها نفر گشته‌اند. افراط‌گرائی سیاسی و تروریسم همچنان تعداد بی‌شماری از مردم غیرنظامی بیگانه را هدف قرار می‌دهد. بیكاری، تبعیض، انزوای اجتماعی گریبان‌گیر همه جوامع است و گرچه جهانی شدن باعث شده كه جهانیان به یكدیگرنزدیك‌تر شوند ولی در عین حال عناصر ضدجامعه مدنی را نیز مشمول منافعی نموده كه افزایش فساد، جرائم سازمان یافته و قاچاق فراملیتی مواد مخدر، اسلحه، مواد سمی و حتی قاچاق انسان‌ها و به خصوص زنان برای بهره‌كشی جنسی، جلوه‌های آن‌ هاست. در چنین شرایطی چگونه می‌توان از جهانی شدن حقوق بشر صحبتی به میان آورد؟

فرد در عصر جهانی شدن، نیاز به حمایتی مؤثر در برابر سوء استفاده از قدرت در هر شكل و هر مكان دارد و این مهم در این زمان تنها از عهده اشكال نوین همبستگی

:

این دیدگاه فراگیر از حقوق بشر همان معیاری است كه سازمان ملل متحد در قالب مأموریت جهانی خود برای دستیابی به صلح و توسعه پایدار به دنبال آن است. سازمان ملل متحد از بدو تأسیس، عامل شتاب دهنده عمده‌ای در سطح جهانی برای ترویج و حمایت از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی بوده است. می‌توان اذعان داشت كه طی نیم قرن گذشته دستاوردهای چشم‌گیری در اثر فعالیت‌های مربوط به حقوق بشر حاصل شده است. طیف وسیعی از مواد نقض و گروه‌های آسیب‌پذیر، زیر چتر حمایتی قوانین و معیارهای حقوق بشری قرار گرفته‌اند. اكنون دیگر آپارتاید به تاریخ سپرده شده است. فراگرد استعمارزدائی تقریباً پایان یافته و آگاهی جهانی از ضرورت اتخاذ تصمیمات به صورت دموكراتیك، كشورداری مطلوب و احترام به حكومت قانون، در حال حاضر بیش از هر زمان دیگر است. تصمیم متخذه در ماه ژوئن 1998 جهت ایجاد دیوان كیفری بین‌المللی بصورت دائمی یک قدم بزرگ در راه مبارزه با كشتار گروهی، جنایت جنگی و جنایات علیه بشریت است كه همه آن‌ ها در شمار زیانبارترین و وحشیانه‌ترین جرائم حقوق بشری در تاریخ بشریت محسوب می‌گردند.[2]

تمامی شواهد بالا نشان از آن دارد كه سازمان ملل متحد در جهت جهانی شدن بشر حركت كرده ولی با نهایت تأسف باید قبول نمود كه چالش‌های سهمگینی پیش روی جهانی شدن حقوق بشر قرار دارند و تضمین حقوق بشر برای همه مردم همچنان یک چالش سهمگین محسوب می‌گردد. در این راستا موانع بسیاری وجود دارند كه اجرای سریع و مؤثر حقوق بشر را دچار مشكل ساخته است.

میلیاردها نفر از مردم جهان همچنان در فقر شدید به سر می‌برند و شكاف موجود بین كشورهای ثروتمند و فقیر به طور مداوم در حال گسترش است. كشمكش‌های خشونت آمیزی كه به طور روز افزون ماهیت قومی پیدا كرده‌اند، با شدت بیش‌تری رخ می‌دهند و موجب نابودی جوامع و بی‌خانمان شدن میلیون‌ها نفر گشته‌اند. افراط‌گرائی سیاسی و تروریسم همچنان تعداد بی‌شماری از مردم غیرنظامی بیگانه را هدف قرار می‌دهد. بیكاری، تبعیض، انزوای اجتماعی گریبان‌گیر همه جوامع است و گرچه جهانی شدن باعث شده كه جهانیان به یكدیگرنزدیك‌تر شوند ولی در عین حال عناصر ضدجامعه مدنی را نیز مشمول منافعی نموده كه افزایش فساد، جرائم سازمان یافته و قاچاق فراملیتی مواد مخدر، اسلحه، مواد سمی و حتی قاچاق انسان‌ها و به خصوص زنان برای بهره‌كشی جنسی، جلوه‌های آن‌ هاست. در چنین شرایطی چگونه می‌توان از جهانی شدن حقوق بشر صحبتی به میان آورد؟

فرد در عصر جهانی شدن، نیاز به حمایتی مؤثر در برابر سوء استفاده از قدرت در هر شكل و هر مكان دارد و این مهم در این زمان تنها از عهده اشكال نوین همبستگی سازمان یافته بین‌المللی كه با حفظ پویایی خود در حال تحول و تكامل است، برخواهد آمد.

تقویت و احیای سازمان ملل متحد كه در سال‌های اخیر به صورت یک اولویت درآمده است تا حدود زیادی در گرو موفقیت این سازمان در برخورد با این چالش‌ها از قدیمی گرفته تا جدید- و نه صرفاً در تئوری و بلكه در عمل- برای رونق بخشیدن به حقوق بشر است. برنامه فعلی سازمان ملل متحد برای حقوق بشر، راه دشوار و در عین حال موفقیت آمیزی را با وجود دلسردی‌های مكرر در مقابل چالش‌های متعدد طی كرده است.

سازمان ملل متحد فعالیت‌های خود را بر پایه این اصل استوار نموده كه حقوق بشر حالت جهانشمول و غیرقابل تجزیه‌ای دارد. عملاً این بدان معناست كه همه حقوق و آزادی‌ها- حقوق اقتصادی و نیز آزادیهای سیاسی و مدنی- با هم مرتبط و وابسته هستند و بایستی به صورت برابر ارتقاء یابند و حفظ شوند. چنانچه تعدادی از این حقوق به قیمت از دست رفتن برخی دیگر ارتقاء داده شوند، آنگاه همه حقوق مزبور زیر سوال قرار می‌گیرند. به همین دلیل، سازمان ملل متحد همواره در پی رویكردی متوازن و جامع نسبت به ارتقاء مؤثر همه حقوق بشر، منجمله حق توسعه بوده است.

ما در معرض تحولات گوناگون جهانی شدن از جمله ظهور صنایع جهانی ارتباطات، رشد شركتهای چندملیتی، تاثیر بازارهای مالی جهانی، گرم شدن سیاره زمین و اقدامات بین‌المللی مربوط به حقوق بشر قرار گرفته‌ایم. عوامل فوق به ایده جامعه جهانی اهمیت خاصی بخشیده است. بشر امروز می‌داند كه محدودیت‌های جغرافیایی هر روز كم‌تر شده و جهان به یک مكان واحد تبدیل می‌شود.

بیان مسأله

در زندگی بین‌المللی كنونی، بسیاری از مسائل جهانی شده و موضوعات زیادی با خروج از شمول مسائل داخلی، جزء مسائل بین‌المللی یا از جمله مسائل مورد علاقه جهانی گردیده‌اند. از جمله این مسائل جهانی شده، موضوع حقوق بشر است.

 سازمان یافته بین‌المللی كه با حفظ پویایی خود در حال تحول و تكامل است، برخواهد آمد.

تقویت و احیای سازمان ملل متحد كه در سال‌های اخیر به صورت یک اولویت درآمده است تا حدود زیادی در گرو موفقیت این سازمان در برخورد با این چالش‌ها از قدیمی گرفته تا جدید- و نه صرفاً در تئوری و بلكه در عمل- برای رونق بخشیدن به حقوق بشر است. برنامه فعلی سازمان ملل متحد برای حقوق بشر، راه دشوار و در عین حال موفقیت آمیزی را با وجود دلسردی‌های مكرر در مقابل چالش‌های متعدد طی كرده است.

سازمان ملل متحد فعالیت‌های خود را بر پایه این اصل استوار نموده كه حقوق بشر حالت جهانشمول و غیرقابل تجزیه‌ای دارد. عملاً این بدان معناست كه همه حقوق و آزادی‌ها- حقوق اقتصادی و نیز آزادیهای سیاسی و مدنی- با هم مرتبط و وابسته هستند و بایستی به صورت برابر ارتقاء یابند و حفظ شوند. چنانچه تعدادی از این حقوق به قیمت از دست رفتن برخی دیگر ارتقاء داده شوند، آنگاه همه حقوق مزبور زیر سوال قرار می‌گیرند. به همین دلیل، سازمان ملل متحد همواره در پی رویكردی متوازن و جامع نسبت به ارتقاء مؤثر همه حقوق بشر، منجمله حق توسعه بوده است.

ما در معرض تحولات گوناگون جهانی شدن از جمله ظهور صنایع جهانی ارتباطات، رشد شركتهای چندملیتی، تاثیر بازارهای مالی جهانی، گرم شدن سیاره زمین و اقدامات بین‌المللی مربوط به حقوق بشر قرار گرفته‌ایم. عوامل فوق به ایده جامعه جهانی اهمیت خاصی بخشیده است. بشر امروز می‌داند كه محدودیت‌های جغرافیایی هر روز كم‌تر شده و جهان به یک مكان واحد تبدیل می‌شود.

بیان مسأله

در زندگی بین‌المللی كنونی، بسیاری از مسائل جهانی شده و موضوعات زیادی با خروج از شمول مسائل داخلی، جزء مسائل بین‌المللی یا از جمله مسائل مورد علاقه جهانی گردیده‌اند. از جمله این مسائل جهانی شده، موضوع حقوق بشر است.

:

افزایش روز افزون جمعیت و نیاز به عملکرد گیاهان­زراعی به منظور تأمین مواد­غذایی از­جمله برنامه­ های وسیع و دامنه­داری است که پژوهشگران را برآن داشته که در این زمینه پژوهش­های جدیدی را دنبال نمایند این بدان­معنی است که تولید غذا باید دائماً افزایش یابد به طوری که از کمبود­های غذایی در بسیاری از نقاط جهان جلوگیری شود (زار عیان، 1380).

بخش عمده­ی مساحت ایران از نظر اقلیمی جزء مناطق خشک ونیمه­خشک محسوب می­گردد. از خصوصیات این مناطق تبخیر زیاد و نزولات اندک و پراکنده است. رشد و نمو گیاهان تحت­تأثیر عوامل محیطی می­باشد، چنانچه میزان عواملی چون حرارت، رطوبت و …. در محیط نا­مناسب باشد سبب ایجاد فشار یا تنش در گیاه و اجزای آن می­ شود (سرمدنیا و کوچکی، 1369).

از طرفی خشکی از مهم­ترین عوامل محدود­کننده­ رشد گیاهان در سراسر جهان و شایع­ترین تنش محیطی است که تقریباً تولید 25 درصد اراضی جهان را محدود ساخته­است(حبیبی و همکاران، 1372). با توجه به وجود این بحران مناطق خشک، انتخاب گیاهان سازگار به این شرایط از اهمیت ویژه­ای برخوردار­است که لازمه­ی آن کاشت گیاهان مقاوم به خشکی و نیاز آبی کم می­باشد (حبیبی و همکاران، 1372).

گیاهان روغنی از نظر تامین انرژی مورد نیاز انسان و دام، از جایگاه ویژه­ای در بین محصولات زراعی برخوردارند و یکی از با ارزش­ترین محصولات بخش کشاورزی محسوب می­شوند. از این رو، کاشت دانه­ های روغنی از گذشته­ های دور بخش مهمی از کشاورزی کشور­های شرقی را تشکیل داده و برخی از آن­ها جزو اقلام صادراتی عمده­ی این کشور­ها محسوب می­شوند )وایس، 1370).

با توجه به تنوع آب و هوایی در ایران امکان کشت بسیاری از دانه­ های روغنی با کیفیت خوب و ارزش اقتصادی بالا وجود­دارد که یکی از این گیاهان گلرنگ می­باشد (ناصری و همکاران، 1389.، فیروزه و همکاران، 1385). متوسط عملکرد گلرنگ در ایران حدود 700 کیلوگرم در هکتار می­باشد، که نزدیک به متوسط جهانی است (فروزان، 1378).

از طر فی با توجه به اهمیت زیادی که اسید­های چرب غیر­اشباع در کیفیت تغذیه‌ای روغن دارند، روغن گلرنگ با بیش از 80 درصد اسید­چرب غیر­اشباع بسیار مورد توجه

:

افزایش روز افزون جمعیت و نیاز به عملکرد گیاهان­زراعی به منظور تأمین مواد­غذایی از­جمله برنامه­ های وسیع و دامنه­داری است که پژوهشگران را برآن داشته که در این زمینه پژوهش­های جدیدی را دنبال نمایند این بدان­معنی است که تولید غذا باید دائماً افزایش یابد به طوری که از کمبود­های غذایی در بسیاری از نقاط جهان جلوگیری شود (زار عیان، 1380).

بخش عمده­ی مساحت ایران از نظر اقلیمی جزء مناطق خشک ونیمه­خشک محسوب می­گردد. از خصوصیات این مناطق تبخیر زیاد و نزولات اندک و پراکنده است. رشد و نمو گیاهان تحت­تأثیر عوامل محیطی می­باشد، چنانچه میزان عواملی چون حرارت، رطوبت و …. در محیط نا­مناسب باشد سبب ایجاد فشار یا تنش در گیاه و اجزای آن می­ شود (سرمدنیا و کوچکی، 1369).

از طرفی خشکی از مهم­ترین عوامل محدود­کننده­ رشد گیاهان در سراسر جهان و شایع­ترین تنش محیطی است که تقریباً تولید 25 درصد اراضی جهان را محدود ساخته­است(حبیبی و همکاران، 1372). با توجه به وجود این بحران مناطق خشک، انتخاب گیاهان سازگار به این شرایط از اهمیت ویژه­ای برخوردار­است که لازمه­ی آن کاشت گیاهان مقاوم به خشکی و نیاز آبی کم می­باشد (حبیبی و همکاران، 1372).

گیاهان روغنی از نظر تامین انرژی مورد نیاز انسان و دام، از جایگاه ویژه­ای در بین محصولات زراعی برخوردارند و یکی از با ارزش­ترین محصولات بخش کشاورزی محسوب می­شوند. از این رو، کاشت دانه­ های روغنی از گذشته­ های دور بخش مهمی از کشاورزی کشور­های شرقی را تشکیل داده و برخی از آن­ها جزو اقلام صادراتی عمده­ی این کشور­ها محسوب می­شوند )وایس، 1370).

با توجه به تنوع آب و هوایی در ایران امکان کشت بسیاری از دانه­ های روغنی با کیفیت خوب و ارزش اقتصادی بالا وجود­دارد که یکی از این گیاهان گلرنگ می­باشد (ناصری و همکاران، 1389.، فیروزه و همکاران، 1385). متوسط عملکرد گلرنگ در ایران حدود 700 کیلوگرم در هکتار می­باشد، که نزدیک به متوسط جهانی است (فروزان، 1378).

از طر فی با توجه به اهمیت زیادی که اسید­های چرب غیر­اشباع در کیفیت تغذیه‌ای روغن دارند، روغن گلرنگ با بیش از 80 درصد اسید­چرب غیر­اشباع بسیار مورد توجه قرار گرفته است (Zhu et al., 2003; Isah et al., 2007; Sato et al., 2005). همچنین، بومی بودن کلیه ارقام آن و داشتن روغن 36 درصد در دانه از ویژگی­های منحصر به فرد این روغن است (آلیاری و شکاری، 1379).

گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاصی در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پیشگیری از بیماریها برخوردار بوده و هستند (ابراهیم­پور و عیدی­زاده، 1388).

تولید و زراعت گیاهان­داروئی یکی از شاخه­های مهم کشاورزی محسوب می­ شود و از جهاتی در ایران اهمیت خاصی داشته، زیرا برخی از گیاهان­داروئی خودرو بوده و قادر نیستند به تنهایی نیاز بازار را تأمین ­کنند چرا که دسترسی به این گیاهان مشکل بوده و از طرفی کشت و کار آن­ها دارای معضلاتی است (جوادی­زاده و پویان، 1389). طبق برآوردها در حال حاضر 750 هزار گیاه گل­دار یا دانه­دار در زمین یافت می­ شود و تا کنون 300 هزار گیاه در جهان شناسایی شده ­اند (اسعدی، 1390). .

قاره آمریکا با دارا بودن 138 هزار گونه گیاهی از جمله منابع غنی گیاهان در جهان است و این در حالی است که قاره آسیا دارای 123هزار گونه گیاهی است. در ایران نیز گیاهان دارویی متنوعی وجود دارد که به اعتقاد بسیاری از پزشکان و کارشناسان علوم گیاهی می­توان از آن­ها در چرخه­ی درمان استفاده كرد (اسعدی، 1390).

سال 1381، با توجه به ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮی ﻛﻪ در اﻳﺮان ﻛﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، ﺣﺪود 56 ﮔﻮﻧﻪ می­باشد. ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻛﻞ زﻳﺮ­ﻛﺸﺖ در اﻳﺮان، 87 درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ (کوچکی و همکاران، 1383).

در ﺣﺪود 44/6 درﺻﺪ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوﮔﻮنه زﻋﻔﺮان و زﻳﺮه ﺳﺒﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه دﻳﮕﺮ آن ﻧﻴﺰ ﻛﻪ در ﺣﺪود 43/5 درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی داروﻳﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره، اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻟﺬا ﻛﻤﺘﺮ از 12 درﺻﺪ از ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮ در اﻳﺮان، ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر داروﻳﻲ، ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، مرتبط می­باشد (کوچکی و همکاران، 1383).

 قرار گرفته است (Zhu et al., 2003; Isah et al., 2007; Sato et al., 2005). همچنین، بومی بودن کلیه ارقام آن و داشتن روغن 36 درصد در دانه از ویژگی­های منحصر به فرد این روغن است (آلیاری و شکاری، 1379).

گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاصی در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پیشگیری از بیماریها برخوردار بوده و هستند (ابراهیم­پور و عیدی­زاده، 1388).

تولید و زراعت گیاهان­داروئی یکی از شاخه­های مهم کشاورزی محسوب می­ شود و از جهاتی در ایران اهمیت خاصی داشته، زیرا برخی از گیاهان­داروئی خودرو بوده و قادر نیستند به تنهایی نیاز بازار را تأمین ­کنند چرا که دسترسی به این گیاهان مشکل بوده و از طرفی کشت و کار آن­ها دارای معضلاتی است (جوادی­زاده و پویان، 1389). طبق برآوردها در حال حاضر 750 هزار گیاه گل­دار یا دانه­دار در زمین یافت می­ شود و تا کنون 300 هزار گیاه در جهان شناسایی شده ­اند (اسعدی، 1390). .

قاره آمریکا با دارا بودن 138 هزار گونه گیاهی از جمله منابع غنی گیاهان در جهان است و این در حالی است که قاره آسیا دارای 123هزار گونه گیاهی است. در ایران نیز گیاهان دارویی متنوعی وجود دارد که به اعتقاد بسیاری از پزشکان و کارشناسان علوم گیاهی می­توان از آن­ها در چرخه­ی درمان استفاده كرد (اسعدی، 1390).

سال 1381، با توجه به ﺗﻌﺪاد ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮی ﻛﻪ در اﻳﺮان ﻛﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، ﺣﺪود 56 ﮔﻮﻧﻪ می­باشد. ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻛﻞ زﻳﺮ­ﻛﺸﺖ در اﻳﺮان، 87 درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ (کوچکی و همکاران، 1383).

در ﺣﺪود 44/6 درﺻﺪ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوﮔﻮنه زﻋﻔﺮان و زﻳﺮه ﺳﺒﺰ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه دﻳﮕﺮ آن ﻧﻴﺰ ﻛﻪ در ﺣﺪود 43/5 درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻛﺸﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی داروﻳﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره، اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻟﺬا ﻛﻤﺘﺮ از 12 درﺻﺪ از ﺳﻄﺢ زﻳﺮ ﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و ﻣﻌﻄﺮ در اﻳﺮان، ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر داروﻳﻲ، ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، مرتبط می­باشد (کوچکی و همکاران، 1383).

امروزه با توسعه صنایع غذایی و افزایش نیاز به مواد بسته بندی مناسب، تهیه فیلم های خوراكی برای حفظ مواد غذایی بسیار مورد توجه می باشند زیرا این فیلم­ها از طریق محدود كردن نفوذ گازهای اكسیژن و دی اكسید كربن (بویژه در مورد میوه­ ها و سبزی­ها) و كاهش مهاجرت رطوبت (در مورد غذاهای خشك و نیمه خشك)، كیفیت محصولات غذایی را حفظ می كنند، پایداری و ماندگاری آن­ها را افزایش می­ دهند و در كنترل آلودگی و رشد میكروبی و حفظ خاصیت چشایی بسیار مهم هستند (Robertson, 2006; Druchta &Johnston, 1997; Fishman, 1997). فیلم های خوراكی لایه نازكی از مواد طبیعی هستند كه سطح مواد غذایی را در بر می گیرند، بصورت محافظ عمل می­كنند و از بروز تغییرات نامطلوب در عطر و طعم، بافت و خواص ظاهری مواد غذایی جلوگیری می كنند (Turhan & Sahbas, 2003).اهمیت اقتصادی این فیلم­ها در این است كه صنعت­گران را قادر می سازد كه ضایعات كارخانه­های صنعتی را به فرآورده ­های قابل استفاده و با ارزش افزوده بالا تبدیل نماید (صادق زاده وهمكاران، 1384). تولید فیلم­های تجزیه­پذیرعلاوه بر رفع مشكلات زیست محیطی باعث تسهیل شرایط نگهداری،كاهش هزینه­ها،افزایش زمان ماندگاری، كاهش شدت فرایندهای حرارتی درتولید فرآورده ­های غذایی و در نتیجه كاهش صدمات واز بین رفتن مواد مغذی آنها و در نهایت ارتقاء سطح ایمنی و سلامت مصرف كنندگان می­ شود (آخوندزاده و همكاران، 1384).

به دلیل اینكه فیلم­ها و پوشش ­های خوراكی نوعی بسته­بندی هستند و جزئی از تركیبات مواد غذایی محسوب می شوند باید از نظر خوراكی ایمن و مطمئن باشند، بدون طعم و عاری از مواد سمی بوده و ویژگی­های مكانیكی لازم برای حمل و نقل فرآورده ­های غذایی را داشته باشند (Krochta & Mulder-Johnston, 1997; Fishman,1997). اگر چه تاكنون امكان جایگزینی كامل مواد پلاستیكی با بیوپلیمرها و مواد بسته­بندی زیست­تجزیه­پذیر وجود نداشته اما استفاده از آنها به تنهایی و یا به صورت تركیبی با مواد پلاستیكی، كه باعث افزایش تخریب­پذیری پلاستیک نیز می شود، دغدغه­های مربوط به از بین رفتن محیط زیست و منابع طبیعی به سبب افزایش روزافزون آلودگی

امروزه با توسعه صنایع غذایی و افزایش نیاز به مواد بسته بندی مناسب، تهیه فیلم های خوراكی برای حفظ مواد غذایی بسیار مورد توجه می باشند زیرا این فیلم­ها از طریق محدود كردن نفوذ گازهای اكسیژن و دی اكسید كربن (بویژه در مورد میوه­ ها و سبزی­ها) و كاهش مهاجرت رطوبت (در مورد غذاهای خشك و نیمه خشك)، كیفیت محصولات غذایی را حفظ می كنند، پایداری و ماندگاری آن­ها را افزایش می­ دهند و در كنترل آلودگی و رشد میكروبی و حفظ خاصیت چشایی بسیار مهم هستند (Robertson, 2006; Druchta &Johnston, 1997; Fishman, 1997). فیلم های خوراكی لایه نازكی از مواد طبیعی هستند كه سطح مواد غذایی را در بر می گیرند، بصورت محافظ عمل می­كنند و از بروز تغییرات نامطلوب در عطر و طعم، بافت و خواص ظاهری مواد غذایی جلوگیری می كنند (Turhan & Sahbas, 2003).اهمیت اقتصادی این فیلم­ها در این است كه صنعت­گران را قادر می سازد كه ضایعات كارخانه­های صنعتی را به فرآورده ­های قابل استفاده و با ارزش افزوده بالا تبدیل نماید (صادق زاده وهمكاران، 1384). تولید فیلم­های تجزیه­پذیرعلاوه بر رفع مشكلات زیست محیطی باعث تسهیل شرایط نگهداری،كاهش هزینه­ها،افزایش زمان ماندگاری، كاهش شدت فرایندهای حرارتی درتولید فرآورده ­های غذایی و در نتیجه كاهش صدمات واز بین رفتن مواد مغذی آنها و در نهایت ارتقاء سطح ایمنی و سلامت مصرف كنندگان می­ شود (آخوندزاده و همكاران، 1384).

به دلیل اینكه فیلم­ها و پوشش ­های خوراكی نوعی بسته­بندی هستند و جزئی از تركیبات مواد غذایی محسوب می شوند باید از نظر خوراكی ایمن و مطمئن باشند، بدون طعم و عاری از مواد سمی بوده و ویژگی­های مكانیكی لازم برای حمل و نقل فرآورده ­های غذایی را داشته باشند (Krochta & Mulder-Johnston, 1997; Fishman,1997). اگر چه تاكنون امكان جایگزینی كامل مواد پلاستیكی با بیوپلیمرها و مواد بسته­بندی زیست­تجزیه­پذیر وجود نداشته اما استفاده از آنها به تنهایی و یا به صورت تركیبی با مواد پلاستیكی، كه باعث افزایش تخریب­پذیری پلاستیک نیز می شود، دغدغه­های مربوط به از بین رفتن محیط زیست و منابع طبیعی به سبب افزایش روزافزون آلودگی ناشی از مواد بسته بندی تخریب ناپذیر را در بین جوامع كاهش خواهد داد. در سال­های اخیر، تولید كنندگان مواد غذایی توجه زیادی به استفاده از نگهدارنده­های طبیعی از جمله گیاهی به جای شیمیایی در محصولات خود نموده ­اند. این امر از یک طرف به علت تمایل زیاد مصرف كنندگان به استفاده از موادغذایی فرآوری شده بدون نگهدارنده و یا حدالمقدور با نگهدارنده­های طبیعی و از طرف دیگر توجه هر چه بیشتر مسئولان و متولیان بهداشتی به این منظور می باشد. به منظور كنترل میكروارگانیسم­های نامطلوب در سطح مواد غذایی، مواد ضد­میكروبی می‌توانند در داخل پلیمرهای بسته­بندی به كار گرفته شوند. استفاده از عصاره‌های گیاهی در تركیب مواد بسته­بندی نیز نوعی بسته­بندی ضدمیكروبی می­باشد (جوانمرد وهمكاران ، 1388؛ آخوندزاده و همكاران، 1384).

1-2- اهداف

1-2-1- هدف اصلی

هدف اصلی از انجام این تحقیق، امکان تولید فیلم ضد­میکروبی از جنس نشاسته ساگو محتوی عصاره آویشن، به منظور بازدارندگی از رشد باکتری استافیلوکوکوس و بیماریزای اشرشیاکلی می­باشد.

1-2-2- هدف اختصاصی

هدف از انجام این تحقیق تولید فیلم خوراکی بر پایه نشاسته ساگو محتوی عصاره آویشن بود و خواص مکانیکی (مقاومت کششی، ازدیاد طول، مدول­الاستیکی) و فیزیکوشیمیایی (نفوذ پذیری نسبت به بخار آب و اکسیژن، جذب آب، حلالیت، رنگ، UV و FTIR) و ضدمیکروبی فیلم­های تولید­شده مورد ارزیابی قرارگرفت.

1-3- پرسش اصلی تحقیق

آیا افزودن عصاره آویشن بر خواص ضدمیکروبی فیلم خوراکی نشاسته ساگو تاثیر دارد؟

 ناشی از مواد بسته بندی تخریب ناپذیر را در بین جوامع كاهش خواهد داد. در سال­های اخیر، تولید كنندگان مواد غذایی توجه زیادی به استفاده از نگهدارنده­های طبیعی از جمله گیاهی به جای شیمیایی در محصولات خود نموده ­اند. این امر از یک طرف به علت تمایل زیاد مصرف كنندگان به استفاده از موادغذایی فرآوری شده بدون نگهدارنده و یا حدالمقدور با نگهدارنده­های طبیعی و از طرف دیگر توجه هر چه بیشتر مسئولان و متولیان بهداشتی به این منظور می باشد. به منظور كنترل میكروارگانیسم­های نامطلوب در سطح مواد غذایی، مواد ضد­میكروبی می‌توانند در داخل پلیمرهای بسته­بندی به كار گرفته شوند. استفاده از عصاره‌های گیاهی در تركیب مواد بسته­بندی نیز نوعی بسته­بندی ضدمیكروبی می­باشد (جوانمرد وهمكاران ، 1388؛ آخوندزاده و همكاران، 1384).

1-2- اهداف

1-2-1- هدف اصلی

هدف اصلی از انجام این تحقیق، امکان تولید فیلم ضد­میکروبی از جنس نشاسته ساگو محتوی عصاره آویشن، به منظور بازدارندگی از رشد باکتری استافیلوکوکوس و بیماریزای اشرشیاکلی می­باشد.

1-2-2- هدف اختصاصی

هدف از انجام این تحقیق تولید فیلم خوراکی بر پایه نشاسته ساگو محتوی عصاره آویشن بود و خواص مکانیکی (مقاومت کششی، ازدیاد طول، مدول­الاستیکی) و فیزیکوشیمیایی (نفوذ پذیری نسبت به بخار آب و اکسیژن، جذب آب، حلالیت، رنگ، UV و FTIR) و ضدمیکروبی فیلم­های تولید­شده مورد ارزیابی قرارگرفت.

1-3- پرسش اصلی تحقیق

آیا افزودن عصاره آویشن بر خواص ضدمیکروبی فیلم خوراکی نشاسته ساگو تاثیر دارد؟