در سال‌های اخیر مصرف کنندگان تمایل زیادی به استفاده از محصولات غذایی کم‌چرب و با درصد قند پایین نشان می‌دهند، به این دلیل که مصرف این نوع فراورده‌ها را با کاهش خطر ابتلا به چاقی و بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابتی مرتبط می‌دانند. چربی، شکر و ماده خشک بدون چربی سه عامل مهم و مؤثر بر کیفیت بستنی می‌باشند، درصد قند بر طعم و مزه محصول مؤثر است (گیوون و کاراکا[1]، 2002).

انتخاب نوع شیرین کننده جایگزین و چگونگی حفظ کیفیت فراورده طی دوره نگهداری از جمله مسائل مربوط به تولید فراورده تهیه شده با شیرین کننده جایگزین شکر می‌باشد. باید در نظر داشت که شکر علاوه بر نقش شیرین کنندگی، ویژگی‌های عملکردی فراوانی در محصولات ایفا می‌کند. اثر حجیم کنندگی، تثبیت آب (مؤثر در زمان ماندگاری)، کنترل نقطه انجماد در محصولات منجمدی مانند بستنی از اثرات شکر می‌باشد. از جمله مشکلات مربوط به بهینه‌سازی هنگام جایگزینی شکر اثر نامطلوب بر طعم، ویژگی‌های فیزیکی محصول و استقبال مصرف کننده می‌باشد(گوهری و همکاران، 1384)

1-2- اهمیت موضوع

به علت ضایعات بالای خرما در ایران و فقدان صنایع تبدیلی کافی، همه ساله مقادیر قابل توجهی از این فراورده ارزشمند قابل استفاده نبوده و نابود می‌شود. خرما به دلیل وجود مقدار بالای قند و صرفه اقتصادی مناسب می‌تواند جایگزین مناسبی برای شکر محسوب شود. قند خرما به صورت شیره خرما، قند مایع، شهد یا عسل خرما، از خرما استحصال شده و در صنایع غذایی مختلف قابل عرضه و مصرف می‌باشد. عسل خرما کاملاً شفاف و شبیه عسل طبیعی می‌باشد. عسل خرما با انجام فرایندهایی مثل شفاف سازی، رنگبری و جداسازی مواد کدرکننده از شیره خرما با بریکس 80-60 درصد به دست می‌آید و دارای 75-73 درصد ماده قندی می‌باشد. قندهای اصلی تشکیل دهنده آن گلوکز و فروکتوز است که نسبت آنها تقریباً نزدیک به هم می‌باشد و از نظر ترکیب قتدی مشابه عسل کندو و شربت ذرت با فروکتوز بالا[3] است (احمدی و همکاران، 1389).

قدرت شیرین کنندگی فروکتوز موجود در خرما بیشتر از ساکارز است که این ویژگی باعث می‌شود میزان مصرف آن از نظر وزنی در بریکس مساوی در صنعت کاهش یافته و از نظر اقتصادی قابل رقابت با سایر شیرین کننده‌ها باشد. شهد عسلی خرما برای اولین بار در دنیا، در ایران و با هدف تغذیه سالم، تنوع در فرهنگ غذایی، کمک به قشر زحمتکش تولید کننده خرما، تولید محصولات متنوع داخلی، رونق تجارت خارجی و حرکت بخش کشاورزی و صنعت، به سوی جهانی شدن تولید شده است. تولید و مصرف آن اقتصادی و با در نظر گرفتن هزینه تولید و مواد خام، شهد عسلی خرما و قند مایع آن می‌تواند از جایگاه مناسبی در بازار داخلی و خارجی برخوردار باشد. طبیعی بودن شهد عسل خرما دلیل مهمی برای استفاده بیشتر آن در صنایع غذایی می‌باشد (احمدنیا و همکاران، 1389).

1-3- پرسش اصلی تحقیق

آیا شهد عسلی خرما از لحاظ خصوصیات فیزیکوشیمیایی و حسی جایگزین مناسبی برای ساکارز (شکر) موجود در بستنی کم‌چرب فیبر اینولین‌دار می‌باشد؟

1-4- فرضیات تحقیق

• شهد عسلی خرما بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مخلوط بستنی و بستنی کم‌چرب اینولین‌دار تولید شده اثر می‌گذارد.
• شهد عسلی خرما بر خصوصیات حسی بستنی کم چرب اینولین دار تولید شده اثرگذار است.
• شهد عسلی خرما جایگزین مناسبی برای ساکارز در بستنی کم چرب فیبر‌دار است.

1-5- اهداف تحقیق

1-5-1- اهداف کاربردی

• تولید محصولی با ارزش تغذیه ای بالا، کم کالری و سلامت‌زا
• کاهش مصرف شکر و اجتناب از مضرات آن
• ایجاد تنوع در ذائقه مصرف کننده جهت مصرف محصولات فراسودمند

• در سال‌های اخیر مصرف کنندگان تمایل زیادی به استفاده از محصولات غذایی کم‌چرب و با درصد قند پایین نشان می‌دهند، به این دلیل که مصرف این نوع فراورده‌ها را با کاهش خطر ابتلا به چاقی و بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابتی مرتبط می‌دانند. چربی، شکر و ماده خشک بدون چربی سه عامل مهم و مؤثر بر کیفیت بستنی می‌باشند، درصد قند بر طعم و مزه محصول مؤثر است (گیوون و کاراکا[1]، 2002).

  انتخاب نوع شیرین کننده جایگزین و چگونگی حفظ کیفیت فراورده طی دوره نگهداری از جمله مسائل مربوط به تولید فراورده تهیه شده با شیرین کننده جایگزین شکر می‌باشد. باید در نظر داشت که شکر علاوه بر نقش شیرین کنندگی، ویژگی‌های عملکردی فراوانی در محصولات ایفا می‌کند. اثر حجیم کنندگی، تثبیت آب (مؤثر در زمان ماندگاری)، کنترل نقطه انجماد در محصولات منجمدی مانند بستنی از اثرات شکر می‌باشد. از جمله مشکلات مربوط به بهینه‌سازی هنگام جایگزینی شکر اثر نامطلوب بر طعم، ویژگی‌های فیزیکی محصول و استقبال مصرف کننده می‌باشد(گوهری و همکاران، 1384)

  1-2- اهمیت موضوع

  به علت ضایعات بالای خرما در ایران و فقدان صنایع تبدیلی کافی، همه ساله مقادیر قابل توجهی از این فراورده ارزشمند قابل استفاده نبوده و نابود می‌شود. خرما به دلیل وجود مقدار بالای قند و صرفه اقتصادی مناسب می‌تواند جایگزین مناسبی برای شکر محسوب شود. قند خرما به صورت شیره خرما، قند مایع، شهد یا عسل خرما، از خرما استحصال شده و در صنایع غذایی مختلف قابل عرضه و مصرف می‌باشد. عسل خرما کاملاً شفاف و شبیه عسل طبیعی می‌باشد. عسل خرما با انجام فرایندهایی مثل شفاف سازی، رنگبری و جداسازی مواد کدرکننده از شیره خرما با بریکس 80-60 درصد به دست می‌آید و دارای 75-73 درصد ماده قندی می‌باشد. قندهای اصلی تشکیل دهنده آن گلوکز و فروکتوز است که نسبت آنها تقریباً نزدیک به هم می‌باشد و از نظر ترکیب قتدی مشابه عسل کندو و شربت ذرت با فروکتوز بالا[3] است (احمدی و همکاران، 1389).

  قدرت شیرین کنندگی فروکتوز موجود در خرما بیشتر از ساکارز است که این ویژگی باعث می‌شود میزان مصرف آن از نظر وزنی در بریکس مساوی در صنعت کاهش یافته و از نظر اقتصادی قابل رقابت با سایر شیرین کننده‌ها باشد. شهد عسلی خرما برای اولین بار در دنیا، در ایران و با هدف تغذیه سالم، تنوع در فرهنگ غذایی، کمک به قشر زحمتکش تولید کننده خرما، تولید محصولات متنوع داخلی، رونق تجارت خارجی و حرکت بخش کشاورزی و صنعت، به سوی جهانی شدن تولید شده است. تولید و مصرف آن اقتصادی و با در نظر گرفتن هزینه تولید و مواد خام، شهد عسلی خرما و قند مایع آن می‌تواند از جایگاه مناسبی در بازار داخلی و خارجی برخوردار باشد. طبیعی بودن شهد عسل خرما دلیل مهمی برای استفاده بیشتر آن در صنایع غذایی می‌باشد (احمدنیا و همکاران، 1389).

  1-3- پرسش اصلی تحقیق

  آیا شهد عسلی خرما از لحاظ خصوصیات فیزیکوشیمیایی و حسی جایگزین مناسبی برای ساکارز (شکر) موجود در بستنی کم‌چرب فیبر اینولین‌دار می‌باشد؟

  1-4- فرضیات تحقیق

  • شهد عسلی خرما بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مخلوط بستنی و بستنی کم‌چرب اینولین‌دار تولید شده اثر می‌گذارد.
  • شهد عسلی خرما بر خصوصیات حسی بستنی کم چرب اینولین دار تولید شده اثرگذار است.
  • شهد عسلی خرما جایگزین مناسبی برای ساکارز در بستنی کم چرب فیبر‌دار است.

  1-5- اهداف تحقیق

  1-5-1- اهداف کاربردی

  • تولید محصولی با ارزش تغذیه ای بالا، کم کالری و سلامت‌زا
  • کاهش مصرف شکر و اجتناب از مضرات آن
  • ایجاد تنوع در ذائقه مصرف کننده جهت مصرف محصولات فراسودمند
  • کاهش وابستگی به واردات شکر و جلوگیری از خروج ارز
  • استفاده از ضایعات خرما و ایجاد ارزش افزوده
  • استفاده از این محصول در کارخانجات تولید بستنی، کارخانجات تولید فراورده‌های قنادی و سازمان‌های وابسته به نظارت بر تولید و مصرف محصولات باغی و کنترل و مصرف ضایعات

  1-5-2- اهداف علمی

  • مطالعه اثر شهد عسلی خرما بر ویژگی‌های حسی و دست‌یابی به بالاترین سطح جایگزینی مناسب برای ایجاد خصوصیات مطلوب حسی در بستنی کم چرب حاوی فیبر اینولین
  • مطالعه اثر شهد عسلی خرما بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی بستنی کم چرب اینولین‌دار

  1-6- ضرورت انجام تحقیق

  با توجه به اینکه امروزه تمایل به مصرف غذاهای با چربی و شکر کمتر و ارزش تغذیه‌ای بالا بیشتر شده است، به دلیل اینکه مصرف این گونه مواد از بیماری‌هایی مانند چاقی و دیابت و بیماری‌های قلبی- عروقی جلوگیری می‌کند و همچنین از آن جاییکه حذف چربی و شیرینی از غذاهایی مانند شیرینی جات عملی نیست، لذا تلاش بر این است که در این غذاها شکر با مواد دیگری از جمله خرما و محصولات جانبی آن که دارای میزان قند فروکتوز قابل توجهی بوده جایگزین شود، زیرا قند فروکتوز (قند میوه) به دلیل زود جذب شدن در کبد، سریع تبدیل شدن به انرژی و دید بالارفتن قند خون، مناسب افراد سالم و ورزشکار می‌باشد(احمدنیا وهمکاران،‌1387).

  همچنین با کاهش چربی اینگونه غذاها به کمک جایگزین‌های مناسب چربی و بالا بردن ارزش تغذیه‌ای آنها به وسیله فیبرها، محصولی سالم، با کیفیت، مغذی و طبیعی ایجاد شود.

  1-7- جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق

  تاکنون تحقیقات زیادی در مورد بستنی‌های کم کالری با شیرین کننده‌های طبیعی و مصنوعی انجام شده است، اما در بستنی کم‌چرب حاوی فیبر اینولین، استفاده از شهد عسل خرما صورت نگرفته است. در این پژوهش به طور همزمان با بهره گرفتن از دو ترکیب طبیعی، میزان چربی و شکر موجود در فرمولاسیون کاهش یافته و علاوه بر کاهش مصرف چربی و شکر و اجتناب از مضرات آن محصولی سالم و مغذی تولید می‌شود.

  فصل دوم

  مروری بر تحقیقات پیشین

  2-1- بستنی

  2-1-1- تعریف بستنی

  فراورده‌ی لبنی مغذی که از موادی مانند شیر، خامه، شیرخشک، شکر، پایدارکننده – امولسیفایر صنعتی، مواد طعم دهنده و رنگ دهنده تشکیل شده و با انجماد و هوادهی مخلوط همگن و پاستوریزه شده بدست می‌آید (موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران،1387). به عبارت دیگر بستنی از یک سیستم پیچیده کف مانندی که در آن حباب‌های کوچک هوا در فاز پیوسته شامل گلبول‌های چربی جامد، پروتئین‌های شیر، نمک‌های غیر محلول، پایدارکننده‌های کلوئیدی، موادجامد بدون چربی شیر(MSNF)^[1]، قندها و نمک‌های محلول که به صورت جزئی منجمد شده است، پراکنده می‌باشد (دیکنسون^[2]،1992 و مارشال و همکاران^[3]، 2003).

  2-1-2- تاریخچه بستنی

  2-1-3- میزان تولید و سرانه مصرف بستنی

  آمریکا با تولید 6 میلیارد لیتر بستنی در سال و مصرف سرانه 25 لیتر از انواع مختلف بستنی و ماست منجمد، در دنیا دارای مقام اول تولید و مصرف بستنی می‌باشد و مقام‌های بعدی را به ترتیب کشورهای نیوزلند، استرالیا، بلژیک، سوئد و کانادا دارا می‌باشند (کلارک^[11]، 2004). در ایران طبق آمار وزارت صنایع و معادن میزان تولید اسمی انواع بستنی بر پایه شیر حدود 155000 تن است که میزان تولید حقیقی بستنی در حدود 30 درصد ظرفیت اسمی تخمین زده می‌شود و با این فرض تولید حقیقی بستنی در ایران در سال 1385حدود 47000 تن می‌باشد (آمار نامه وزارت جهاد کشاورزی ایران، 1385).

  2-1-4- ارزش تغذیه‌ای بستنی

  بستنی یک ماده غذایی خوش طعم و مغذی است و ارزش تغذیه‌ای آن به ارزش غذایی اجزای تشکیل دهنده (مواد اولیه) بستنی بستگی دارد. چربی بستنی 2 تا 3 برابر چربی شیر و پروتئین آن 12 تا 16 برابر بیشتر از پروتئین شیر می‌باشد. ترکیباتی مانند مغزهای خوراکی (پسته، فندق، بادام، گردو و…)، تخم مرغ و شیرین کننده‌های طبیعی مغذی ارزش غذایی بستنی را افزایش می‌دهند. همچنین این فراورده لبنی مانند سایر محصولات لبنی منبع غنی از کلسیم، منیزیم، فسفر و سایر مواد معدنی مورد نیاز در ساخت استخوان و دندان می‌باشد. یک بستنی خوب با وزن متوسط 100 گرم، تقریباً حاوی 200 کالری انرژی، 4 گرم پروتئین، 13/0 گرم کلسیم، 0105/0 گرم فسفر، 1/0میلی گرم آهن و IU490 ویتامین A، 38/0میلی گرم تیامین و 24/0 میلی گرم اسید امینه ریبو فلاوین می‌باشد (آربوكل^[12]، 1986 و بهندری، 2001).

  در جدول 2-1 ارزش تغذیه‌ای بستنی وانیلی با میزان چربی‌های متفاوت نشان داده شده است.

  

•  

• کاهش وابستگی به واردات شکر و جلوگیری از خروج ارز
• استفاده از ضایعات خرما و ایجاد ارزش افزوده
• استفاده از این محصول در کارخانجات تولید بستنی، کارخانجات تولید فراورده‌های قنادی و سازمان‌های وابسته به نظارت بر تولید و مصرف محصولات باغی و کنترل و مصرف ضایعات

1-5-2- اهداف علمی

• مطالعه اثر شهد عسلی خرما بر ویژگی‌های حسی و دست‌یابی به بالاترین سطح جایگزینی مناسب برای ایجاد خصوصیات مطلوب حسی در بستنی کم چرب حاوی فیبر اینولین
• مطالعه اثر شهد عسلی خرما بر خصوصیات فیزیکوشیمیایی بستنی کم چرب اینولین‌دار

1-6- ضرورت انجام تحقیق

با توجه به اینکه امروزه تمایل به مصرف غذاهای با چربی و شکر کمتر و ارزش تغذیه‌ای بالا بیشتر شده است، به دلیل اینکه مصرف این گونه مواد از بیماری‌هایی مانند چاقی و دیابت و بیماری‌های قلبی- عروقی جلوگیری می‌کند و همچنین از آن جاییکه حذف چربی و شیرینی از غذاهایی مانند شیرینی جات عملی نیست، لذا تلاش بر این است که در این غذاها شکر با مواد دیگری از جمله خرما و محصولات جانبی آن که دارای میزان قند فروکتوز قابل توجهی بوده جایگزین شود، زیرا قند فروکتوز (قند میوه) به دلیل زود جذب شدن در کبد، سریع تبدیل شدن به انرژی و دید بالارفتن قند خون، مناسب افراد سالم و ورزشکار می‌باشد(احمدنیا وهمکاران،‌1387).

همچنین با کاهش چربی اینگونه غذاها به کمک جایگزین‌های مناسب چربی و بالا بردن ارزش تغذیه‌ای آنها به وسیله فیبرها، محصولی سالم، با کیفیت، مغذی و طبیعی ایجاد شود.

1-7- جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق

تاکنون تحقیقات زیادی در مورد بستنی‌های کم کالری با شیرین کننده‌های طبیعی و مصنوعی انجام شده است، اما در بستنی کم‌چرب حاوی فیبر اینولین، استفاده از شهد عسل خرما صورت نگرفته است. در این پژوهش به طور همزمان با بهره گرفتن از دو ترکیب طبیعی، میزان چربی و شکر موجود در فرمولاسیون کاهش یافته و علاوه بر کاهش مصرف چربی و شکر و اجتناب از مضرات آن محصولی سالم و مغذی تولید می‌شود.

فصل دوم

مروری بر تحقیقات پیشین

2-1- بستنی

2-1-1- تعریف بستنی

فراورده‌ی لبنی مغذی که از موادی مانند شیر، خامه، شیرخشک، شکر، پایدارکننده – امولسیفایر صنعتی، مواد طعم دهنده و رنگ دهنده تشکیل شده و با انجماد و هوادهی مخلوط همگن و پاستوریزه شده بدست می‌آید (موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران،1387). به عبارت دیگر بستنی از یک سیستم پیچیده کف مانندی که در آن حباب‌های کوچک هوا در فاز پیوسته شامل گلبول‌های چربی جامد، پروتئین‌های شیر، نمک‌های غیر محلول، پایدارکننده‌های کلوئیدی، موادجامد بدون چربی شیر(MSNF)^[1]، قندها و نمک‌های محلول که به صورت جزئی منجمد شده است، پراکنده می‌باشد (دیکنسون^[2]،1992 و مارشال و همکاران^[3]، 2003).

2-1-2- تاریخچه بستنی

2-1-3- میزان تولید و سرانه مصرف بستنی

آمریکا با تولید 6 میلیارد لیتر بستنی در سال و مصرف سرانه 25 لیتر از انواع مختلف بستنی و ماست منجمد، در دنیا دارای مقام اول تولید و مصرف بستنی می‌باشد و مقام‌های بعدی را به ترتیب کشورهای نیوزلند، استرالیا، بلژیک، سوئد و کانادا دارا می‌باشند (کلارک^[11]، 2004). در ایران طبق آمار وزارت صنایع و معادن میزان تولید اسمی انواع بستنی بر پایه شیر حدود 155000 تن است که میزان تولید حقیقی بستنی در حدود 30 درصد ظرفیت اسمی تخمین زده می‌شود و با این فرض تولید حقیقی بستنی در ایران در سال 1385حدود 47000 تن می‌باشد (آمار نامه وزارت جهاد کشاورزی ایران، 1385).

2-1-4- ارزش تغذیه‌ای بستنی

بستنی یک ماده غذایی خوش طعم و مغذی است و ارزش تغذیه‌ای آن به ارزش غذایی اجزای تشکیل دهنده (مواد اولیه) بستنی بستگی دارد. چربی بستنی 2 تا 3 برابر چربی شیر و پروتئین آن 12 تا 16 برابر بیشتر از پروتئین شیر می‌باشد. ترکیباتی مانند مغزهای خوراکی (پسته، فندق، بادام، گردو و…)، تخم مرغ و شیرین کننده‌های طبیعی مغذی ارزش غذایی بستنی را افزایش می‌دهند. همچنین این فراورده لبنی مانند سایر محصولات لبنی منبع غنی از کلسیم، منیزیم، فسفر و سایر مواد معدنی مورد نیاز در ساخت استخوان و دندان می‌باشد. یک بستنی خوب با وزن متوسط 100 گرم، تقریباً حاوی 200 کالری انرژی، 4 گرم پروتئین، 13/0 گرم کلسیم، 0105/0 گرم فسفر، 1/0میلی گرم آهن و IU490 ویتامین A، 38/0میلی گرم تیامین و 24/0 میلی گرم اسید امینه ریبو فلاوین می‌باشد (آربوكل^[12]، 1986 و بهندری، 2001).

در جدول 2-1 ارزش تغذیه‌ای بستنی وانیلی با میزان چربی‌های متفاوت نشان داده شده است.

دربازارهای جهانی گل و گیاهان زینتی سالانه حدود بیست میلیارد دلار از این کالا مبادله می­ شود که سهم ایران در این بازارحدود دویست میلیون دلار است که قابل صرف نظر کردن نمی ­باشد(معماران کاشانی و نادری، 1375). پژوهش در زمینه ­های مختلف از قبیل جمع­آوری گونه­ های مختلف گل­ها، انجام برنامه­ های به نژادی و ایجاد کولتیوارهای جدید و نیز شناخت نیازهای محیطی و بررسی عوامل موثردر تولید گل جهت افزایش کیفیت گل­ها ضروری به نظر می­رسد بعلاوه با کاهش هزینه­ها و مطالعه و برنامه­ ریزی تولید در مناطق مختلف کشور به همراه بهبود روش­های بسته بندی، حمل ونقل و بازاررسانی گل­ها مطابق با استاندارهای بین ­المللی می­توان به دستیابی ایران به جایگاه واقعی خود در بازارهای جهانی گل امیدواراست (سایدیکو و انیس، 2008).[2]

پرورش دهندگان بزرگ در بسیاری از کشورهایی مانند هلند و آمریکا به کاربرد تنظیم کننده­ های رشد و هورمون­های گیاهی نظیر سایتوکنین­ها و جیبرلین­ها در طی دوره رشد ونیز پس از برداشت، همچنین بهره­ گیری از محلول­های نگهدارنده گوناگون و اعمال درجه­بندی و روش­های مناسب بسته­بندی و حمل و نقل پیشرفت­های زیادی داشته اند. در ایران همچون صنعت تولید، موفقیت­ها در زمینه نگهداری گل­های بریده چندان رضایت­بخش نیست. 20 درصد گل­های تازه، هنگام گذشتن از کانال­های بازار (برداشت، بسته­بندی، جابجایی و فروش) مرغوبیت خود را از دست داده و قسمت زیادی از گل­های باقیمانده نیز در شرایط ضعیف ونامطلوب به فروش می­رسند که باعث نارضایتی مصرف کننده می­ شود (هاگی لادی و همکاران، 1999).

بررسی نوشته­ های پیشینیان نشان می­دهد که فرهنگ دیرین ایران زمین از همان ابتدا بر پایه انس با طبیعت استوار است، به طوری­ که اولین بار پادشاهان ایرانی بودند که با کشت گیاهان زینتی و فضاسازی مناسب پارک­ها و باغ­های ایران آن­ روز را با فرانسه مقایسه می­نماید که دلیل بر ذوق و سلیقه هنر گل­پروری و گل­آرایی ایرانیان است و این موضوع به حدی اهمیت پیدا می­ کند که آن­ها گل را از عالم بالا می­دانند:

گل آن جهانی است نگنجه در این جهان           در عـالـم خیـال چـه گنجه خیـال گـل

(هاگی لادی و همکاران، 1999).

   به رغم نیاز فراوان محصولات زارعی به پتاسیم که گاهی بیشتر از مقدار نیتروژن نیز می­باشد ولی کودهای پتاسیمی مصرف نمی­ شود این وضع در حالی است که در کشورهای پیشرفته، نسبت نیتروژن به پتاسیم مصرفی تقریباً نزدیک به یک است، ولی متاسفانه این نسبت در کشور ما از 15 نیز بیشتر است
(بلالی و همکاران،2003)[8].

1-2- هدف از انجام این تحقیق

از آنجائیکه خصوصیات مرفولوژیک و فیتوشیمایی این گیاه پیازی شدیداً تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله تغذیه و هورمون تغییر می­نماید بنابراین در این تحقیق جهت بهبود خواص یاد شده با ارتباط مطلوب بین هورمون و کود پتاس به دنبال درصد افزایش آن­ها با بهترین تیمار می­باشیم

فصل دوم

بررسی منابع

2-1 تاریخچه گل نرگس در ایران

در اطراف قلعه ارجان گل­های نرگس همه ساله وجود دارند. این قلعه که قدیمی­تر از قلعه­الموت
می­باشد در محلی صعب­العبور در استان خوزستان واقع شده است. با توجه به قدمت شهر ارجان می­توان به قدمت گل­های نرگس پی برد. بر اساس آن­چه در کتاب­های تاریخی

دربازارهای جهانی گل و گیاهان زینتی سالانه حدود بیست میلیارد دلار از این کالا مبادله می­ شود که سهم ایران در این بازارحدود دویست میلیون دلار است که قابل صرف نظر کردن نمی ­باشد(معماران کاشانی و نادری، 1375). پژوهش در زمینه ­های مختلف از قبیل جمع­آوری گونه­ های مختلف گل­ها، انجام برنامه­ های به نژادی و ایجاد کولتیوارهای جدید و نیز شناخت نیازهای محیطی و بررسی عوامل موثردر تولید گل جهت افزایش کیفیت گل­ها ضروری به نظر می­رسد بعلاوه با کاهش هزینه­ها و مطالعه و برنامه­ ریزی تولید در مناطق مختلف کشور به همراه بهبود روش­های بسته بندی، حمل ونقل و بازاررسانی گل­ها مطابق با استاندارهای بین ­المللی می­توان به دستیابی ایران به جایگاه واقعی خود در بازارهای جهانی گل امیدواراست (سایدیکو و انیس، 2008).[2]

پرورش دهندگان بزرگ در بسیاری از کشورهایی مانند هلند و آمریکا به کاربرد تنظیم کننده­ های رشد و هورمون­های گیاهی نظیر سایتوکنین­ها و جیبرلین­ها در طی دوره رشد ونیز پس از برداشت، همچنین بهره­ گیری از محلول­های نگهدارنده گوناگون و اعمال درجه­بندی و روش­های مناسب بسته­بندی و حمل و نقل پیشرفت­های زیادی داشته اند. در ایران همچون صنعت تولید، موفقیت­ها در زمینه نگهداری گل­های بریده چندان رضایت­بخش نیست. 20 درصد گل­های تازه، هنگام گذشتن از کانال­های بازار (برداشت، بسته­بندی، جابجایی و فروش) مرغوبیت خود را از دست داده و قسمت زیادی از گل­های باقیمانده نیز در شرایط ضعیف ونامطلوب به فروش می­رسند که باعث نارضایتی مصرف کننده می­ شود (هاگی لادی و همکاران، 1999).

بررسی نوشته­ های پیشینیان نشان می­دهد که فرهنگ دیرین ایران زمین از همان ابتدا بر پایه انس با طبیعت استوار است، به طوری­ که اولین بار پادشاهان ایرانی بودند که با کشت گیاهان زینتی و فضاسازی مناسب پارک­ها و باغ­های ایران آن­ روز را با فرانسه مقایسه می­نماید که دلیل بر ذوق و سلیقه هنر گل­پروری و گل­آرایی ایرانیان است و این موضوع به حدی اهمیت پیدا می­ کند که آن­ها گل را از عالم بالا می­دانند:

گل آن جهانی است نگنجه در این جهان           در عـالـم خیـال چـه گنجه خیـال گـل

(هاگی لادی و همکاران، 1999).

   به رغم نیاز فراوان محصولات زارعی به پتاسیم که گاهی بیشتر از مقدار نیتروژن نیز می­باشد ولی کودهای پتاسیمی مصرف نمی­ شود این وضع در حالی است که در کشورهای پیشرفته، نسبت نیتروژن به پتاسیم مصرفی تقریباً نزدیک به یک است، ولی متاسفانه این نسبت در کشور ما از 15 نیز بیشتر است
(بلالی و همکاران،2003)[8].

1-2- هدف از انجام این تحقیق

از آنجائیکه خصوصیات مرفولوژیک و فیتوشیمایی این گیاه پیازی شدیداً تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله تغذیه و هورمون تغییر می­نماید بنابراین در این تحقیق جهت بهبود خواص یاد شده با ارتباط مطلوب بین هورمون و کود پتاس به دنبال درصد افزایش آن­ها با بهترین تیمار می­باشیم

فصل دوم

بررسی منابع

2-1 تاریخچه گل نرگس در ایران

در اطراف قلعه ارجان گل­های نرگس همه ساله وجود دارند. این قلعه که قدیمی­تر از قلعه­الموت
می­باشد در محلی صعب­العبور در استان خوزستان واقع شده است. با توجه به قدمت شهر ارجان می­توان به قدمت گل­های نرگس پی برد. بر اساس آن­چه در کتاب­های تاریخی آمده است ارجان نام قدیم بهبهان و از شهرهای پیش از مهاجرت آرین­ها بوده است. بعضی از مورخان آمدن آرین­ها را قبل از میلاد و برخی به دو هزار سال قبل از میلاد ارتباط می­ دهند از آثار ایلامیان و کلدانیان در نزدیکی­های ارجان از سنگ نبشته­ها و مجاری­های تنگ سروک و غیره معلوم می­گردد که ارجان از شهرهای پیش از مهاجرت آرین­ها بوده است (جوکار،1350).

شیروانی قدمت گل نرگس در ایران در شهرستان بهبهان، قبل از تاریخ هجری قید کرده است (شیروانی، 1268). در کتاب راه ­های باستانی و پایتخت­های قدیمی غرب ایران (کریمی، 1329) آمده است که: «در بهبهان همه ساله در سمت شمال از دامنه کوه بدیل تا انتهای دامنه کوه خاویز پر از گل­های شب­بوی وحشی می­گردد ودر سمت جنوب سراسر ماهور را گل­های شقایق وحشی، یاس و آویشن فرا می­گیرد و گل­های نرگس که در وسط دشت می­رویند این مجموعه مینوفریب را تکمیل می­ کنند در نرگس­زار وسیع و پر از گل بهبهان بیش از پنج نوع نرگس زیبا از قبیل (مسکینک، شهلا، پنجه گربه­ای، شصت­پر و غیره می­روید». در استان فارس بیش از 30 الی 50 هکتار زیر پوشش این گیاه بوده (وندلبو،1977)[10]. ولی متاسفانه به دلیل توسعه صنعتی کشاورزی مدرن در حال حاضر بر اساس آمارنامه کشاورزی 1381، سطح زیر کشت گل نرگس درکل ایران جمعاً 70 هکتار می­باشد که سالانه حدود 41 میلیون شاخه گل بریده در این سطح تولید می­ شود.

2-2 گیاه شناسی

نرگس،گیاهی پیازی از زیررده تک لپه­ای­ها، خانواده آماریلیداسه (Amarilidaceae) و از جنس نرگس

(Narcissus) است (خلیقی،1382). نرگس یکی از گیاهان ژئوفیت[11] و چند ساله که دارای حدود 60 گونه و 20000 هیبرید است (بلانچارد،1990). پیاز نرگس از نظر مورفولوژیکی، دارای ساقه زیرزمینی بسیار کوتاه و ضخیمی است به نام طبق یا صفحه قاعدهای که برگ­های فلس مانند ضخیم مملو از مواد غذایی آن را احاطه کرده ­اند از پائین ساقه، ریشه­ها خارج می­گردند که نابجا، بدون انشعاب، بدون تار کشنده و با کلاهک مشخص هستند از بالای ساقه و قسمت انتهایی، شاخه گل­دهنده به شکل استوانه­ای و بدون گره خارج
می­ شود که در انتها تولید گلچه می­ کند. گلچه­ها در ابتدا در یک غلاف بسته قرار دارند. در محل اتصال فلس­ها به ساقه کوتاه جوانه­های جانبی وجود دارند که محل تولید سوخچه می­باشند. برگ­های هوایی باریک و کشیده­اند. تعداد گلچه­ها بر روی شاخه گل دهنده از یک تا دوازده یا بیشتر است. هر گل دارای 3 کاسبرگ و 3 گلبرگ همرنگ به رنگ­های سفید، کرم، زرد کم رنگ و پررنگ، زائده­ای در وسط از جنس گلبرگ به نام تاج، درون آن 6 پرچم در دو حلقه 3 تایی، یک مادگی با تخمدان سه برچه­ای تحتانی و تمکن محوری است. میوه آن یک کپسول حاوی بذر و براق سیاه­رنگ کروی است(شکل 1-2). اغلب، گل به صورت کم­پر ولی دارای گونه­ های پرپر نیز می­باشند. تنوع زیادی در گونه، واریته و هیبرید­های آن وجود دارد (بیلی،1973)[12].

شکل1-2: شمایی از گل نرگس با مشخصات ریشه، ساقه، برگ و گل

طبق بررسی­های «انجمن گل نرگس آمریکا» (2007) جنس نرگس به 13 گروه، طبقه ­بندی شده است. این تقسیم ­بندی بر اساس تعداد گلچه در هر ساقه، اندازه تاج نسبت به اندازه پریانت یا تپال (مجموعه کاسبرگ­ها و گلبرگ­ها) و معطر بودن می­باشد که به صورت زیر طبقه ­بندی گردیدند.

 آمده است ارجان نام قدیم بهبهان و از شهرهای پیش از مهاجرت آرین­ها بوده است. بعضی از مورخان آمدن آرین­ها را قبل از میلاد و برخی به دو هزار سال قبل از میلاد ارتباط می­ دهند از آثار ایلامیان و کلدانیان در نزدیکی­های ارجان از سنگ نبشته­ها و مجاری­های تنگ سروک و غیره معلوم می­گردد که ارجان از شهرهای پیش از مهاجرت آرین­ها بوده است (جوکار،1350).

شیروانی قدمت گل نرگس در ایران در شهرستان بهبهان، قبل از تاریخ هجری قید کرده است (شیروانی، 1268). در کتاب راه ­های باستانی و پایتخت­های قدیمی غرب ایران (کریمی، 1329) آمده است که: «در بهبهان همه ساله در سمت شمال از دامنه کوه بدیل تا انتهای دامنه کوه خاویز پر از گل­های شب­بوی وحشی می­گردد ودر سمت جنوب سراسر ماهور را گل­های شقایق وحشی، یاس و آویشن فرا می­گیرد و گل­های نرگس که در وسط دشت می­رویند این مجموعه مینوفریب را تکمیل می­ کنند در نرگس­زار وسیع و پر از گل بهبهان بیش از پنج نوع نرگس زیبا از قبیل (مسکینک، شهلا، پنجه گربه­ای، شصت­پر و غیره می­روید». در استان فارس بیش از 30 الی 50 هکتار زیر پوشش این گیاه بوده (وندلبو،1977)[10]. ولی متاسفانه به دلیل توسعه صنعتی کشاورزی مدرن در حال حاضر بر اساس آمارنامه کشاورزی 1381، سطح زیر کشت گل نرگس درکل ایران جمعاً 70 هکتار می­باشد که سالانه حدود 41 میلیون شاخه گل بریده در این سطح تولید می­ شود.

2-2 گیاه شناسی

نرگس،گیاهی پیازی از زیررده تک لپه­ای­ها، خانواده آماریلیداسه (Amarilidaceae) و از جنس نرگس

(Narcissus) است (خلیقی،1382). نرگس یکی از گیاهان ژئوفیت[11] و چند ساله که دارای حدود 60 گونه و 20000 هیبرید است (بلانچارد،1990). پیاز نرگس از نظر مورفولوژیکی، دارای ساقه زیرزمینی بسیار کوتاه و ضخیمی است به نام طبق یا صفحه قاعدهای که برگ­های فلس مانند ضخیم مملو از مواد غذایی آن را احاطه کرده ­اند از پائین ساقه، ریشه­ها خارج می­گردند که نابجا، بدون انشعاب، بدون تار کشنده و با کلاهک مشخص هستند از بالای ساقه و قسمت انتهایی، شاخه گل­دهنده به شکل استوانه­ای و بدون گره خارج
می­ شود که در انتها تولید گلچه می­ کند. گلچه­ها در ابتدا در یک غلاف بسته قرار دارند. در محل اتصال فلس­ها به ساقه کوتاه جوانه­های جانبی وجود دارند که محل تولید سوخچه می­باشند. برگ­های هوایی باریک و کشیده­اند. تعداد گلچه­ها بر روی شاخه گل دهنده از یک تا دوازده یا بیشتر است. هر گل دارای 3 کاسبرگ و 3 گلبرگ همرنگ به رنگ­های سفید، کرم، زرد کم رنگ و پررنگ، زائده­ای در وسط از جنس گلبرگ به نام تاج، درون آن 6 پرچم در دو حلقه 3 تایی، یک مادگی با تخمدان سه برچه­ای تحتانی و تمکن محوری است. میوه آن یک کپسول حاوی بذر و براق سیاه­رنگ کروی است(شکل 1-2). اغلب، گل به صورت کم­پر ولی دارای گونه­ های پرپر نیز می­باشند. تنوع زیادی در گونه، واریته و هیبرید­های آن وجود دارد (بیلی،1973)[12].

شکل1-2: شمایی از گل نرگس با مشخصات ریشه، ساقه، برگ و گل

طبق بررسی­های «انجمن گل نرگس آمریکا» (2007) جنس نرگس به 13 گروه، طبقه ­بندی شده است. این تقسیم ­بندی بر اساس تعداد گلچه در هر ساقه، اندازه تاج نسبت به اندازه پریانت یا تپال (مجموعه کاسبرگ­ها و گلبرگ­ها) و معطر بودن می­باشد که به صورت زیر طبقه ­بندی گردیدند.

تنوع ژنتیكی و ارزیابی ارقام مطرح بنفشه­ی آفریقایی(Saintpauli ionantha) در سطح مولكولی با بهره گرفتن از نشانگر RAPD انجام شد. به منظور استخراج DNAاز روش تغییر یافته Doyle and Doyle استفاده شد و در گام بعد 6 ژنوتیپ با 15 آغازگر مورد بررسی قرار گرفتند. از 15 آغازگر مورد بررسی روی DNA ژنومی 311 باند تولید شد که 290 باند پلی مورفیسم داشتند. آغازگر I، کمترین باند و آغازگر G بیشترین باند را تولید کرد. اندازه­ قطعات DNA تولید شده بین 200 بیس باز تا 4000 بیس باز بود. میانگین قدرت تفكیک نیز 79/0 بود. باندهای تولید شده برای آنالیزهای استاتیک مورد استفاده قرار گرفتند. برای رسم درخت فیلوژنیک از نرم افزار UPGMA استفاده شد. تشابه ژنتیکی بین 57/0 تا 72/0 است. و ضریب جاکارد بین دندروگرام و ماتریس تشابه 78/0 به دست آمد که نشان دهنده برازش مناسب دندروگرام به ماتریس تشابه بوده است. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که نشانگر مولکولی RAPD ابزاری سودمند برای بررسی پراکندگی ژنتیکی و ارتباطات خانوادگی بین واریته­های بنفشه­ی آفریقایی است.

کلمات کلیدی: بنفشه­ی آفریقایی، مارکر مولکولی، تنوع ژنتیکی، آنالیزهای استاتیک، درخت فیلوژنی

کلیات تحقیق

تنوع، مبنای همه گزینش­ها است و انتخاب ژنوتیپی نیز نیازمند تنوع است. با بالا رفتن تنوع ژنتیكی در یک جامعه، حدود انتخاب هم در طبیعت و هم به­ طور مصنوعی وسیع می‌شود. با توجه به رابطه مثبت بین میزان تنوع ژنتیكی و مقدار وقوع تغییرات تكاملی در آن، رابطه مشابه­ی نیز بین كارایی بهبود ژنتیكی اصلاح یک جامعه و تنوع ژنتیكی برای صفت مورد علاقه موجود است. تمایل به حذف تنوع ژنتیكی در توده­های بومی اولیه، واریته­های سازگار به نیازهای غیر قابل پیش بینی آینده را به خطر می­اندازد.

بنابراین حفظ و نگهداری ذخایر توارثی ضروری می‌باشد. به­ طور كلی یكی از اولین قدم­ها در یک برنامه به نژادی موفق، تشخیص صحیح ژنوتیپ‌های مطلوب است، كه برای صحیح عمل نمودن دراین راستا به نكات خاصی باید توجه نمود. اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط، اتخاذ روش صحیح گزینش، و استفاده از نشانگرهای مولكولی مناسب برای تشخیص ژنوتیپ­ها تو صیه می‌گردد (صالحی، 1378).

برای بررسی تنوع ژنتیكی، نشانگرهای مختلفی وجود دارد که شامل نشانگرهای فیزیولوژیكی، بیوشیمیایی، و مولكولی می­باشد.از معایب نشانگرهای فیزیولوژیكی این است كه در بیشتر موارد تحت تأثیر محیط قرار دارند و گاهی برای مشاهده و ثبت آن­ها باید منتظر ظهور آن­ها ماند كه در مورد گیاهان چند ساله بسیار مشكل می کند. علاوه براین تعداد نشانگرهای مورفولوژیكی كم می‌باشد.

روش­های مختلف انگشت نگاری دی ان ای^[1] اغلب به دلایل ذیل با هم تفاوت دارند:

1- پیچیدگی روش­های مورد استفاده

2- مقادیر دی ان ای ژنومی

3- نیاز به اطلاع از توالی ژنومی

4- قدرت تحلیل و تعیین وابستگی ژنومی

5- مقدار هزینه

تنوع ژنتیكی و ارزیابی ارقام مطرح بنفشه­ی آفریقایی(Saintpauli ionantha) در سطح مولكولی با بهره گرفتن از نشانگر RAPD انجام شد. به منظور استخراج DNAاز روش تغییر یافته Doyle and Doyle استفاده شد و در گام بعد 6 ژنوتیپ با 15 آغازگر مورد بررسی قرار گرفتند. از 15 آغازگر مورد بررسی روی DNA ژنومی 311 باند تولید شد که 290 باند پلی مورفیسم داشتند. آغازگر I، کمترین باند و آغازگر G بیشترین باند را تولید کرد. اندازه­ قطعات DNA تولید شده بین 200 بیس باز تا 4000 بیس باز بود. میانگین قدرت تفكیک نیز 79/0 بود. باندهای تولید شده برای آنالیزهای استاتیک مورد استفاده قرار گرفتند. برای رسم درخت فیلوژنیک از نرم افزار UPGMA استفاده شد. تشابه ژنتیکی بین 57/0 تا 72/0 است. و ضریب جاکارد بین دندروگرام و ماتریس تشابه 78/0 به دست آمد که نشان دهنده برازش مناسب دندروگرام به ماتریس تشابه بوده است. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که نشانگر مولکولی RAPD ابزاری سودمند برای بررسی پراکندگی ژنتیکی و ارتباطات خانوادگی بین واریته­های بنفشه­ی آفریقایی است.

کلمات کلیدی: بنفشه­ی آفریقایی، مارکر مولکولی، تنوع ژنتیکی، آنالیزهای استاتیک، درخت فیلوژنی

کلیات تحقیق

تنوع، مبنای همه گزینش­ها است و انتخاب ژنوتیپی نیز نیازمند تنوع است. با بالا رفتن تنوع ژنتیكی در یک جامعه، حدود انتخاب هم در طبیعت و هم به­ طور مصنوعی وسیع می‌شود. با توجه به رابطه مثبت بین میزان تنوع ژنتیكی و مقدار وقوع تغییرات تكاملی در آن، رابطه مشابه­ی نیز بین كارایی بهبود ژنتیكی اصلاح یک جامعه و تنوع ژنتیكی برای صفت مورد علاقه موجود است. تمایل به حذف تنوع ژنتیكی در توده­های بومی اولیه، واریته­های سازگار به نیازهای غیر قابل پیش بینی آینده را به خطر می­اندازد.

بنابراین حفظ و نگهداری ذخایر توارثی ضروری می‌باشد. به­ طور كلی یكی از اولین قدم­ها در یک برنامه به نژادی موفق، تشخیص صحیح ژنوتیپ‌های مطلوب است، كه برای صحیح عمل نمودن دراین راستا به نكات خاصی باید توجه نمود. اثرات متقابل ژنوتیپ و محیط، اتخاذ روش صحیح گزینش، و استفاده از نشانگرهای مولكولی مناسب برای تشخیص ژنوتیپ­ها تو صیه می‌گردد (صالحی، 1378).

برای بررسی تنوع ژنتیكی، نشانگرهای مختلفی وجود دارد که شامل نشانگرهای فیزیولوژیكی، بیوشیمیایی، و مولكولی می­باشد.از معایب نشانگرهای فیزیولوژیكی این است كه در بیشتر موارد تحت تأثیر محیط قرار دارند و گاهی برای مشاهده و ثبت آن­ها باید منتظر ظهور آن­ها ماند كه در مورد گیاهان چند ساله بسیار مشكل می کند. علاوه براین تعداد نشانگرهای مورفولوژیكی كم می‌باشد.

روش­های مختلف انگشت نگاری دی ان ای^[1] اغلب به دلایل ذیل با هم تفاوت دارند:

1- پیچیدگی روش­های مورد استفاده

2- مقادیر دی ان ای ژنومی

3- نیاز به اطلاع از توالی ژنومی

4- قدرت تحلیل و تعیین وابستگی ژنومی

5- مقدار هزینه

6- وسعت كاربرد

در این بین نشانگر رپید^[2] در بررسی تنوع ژنتیكی بین ارقام زراعی، طبقه بندی آن­ها و نیز تهیه نقشه‌های پیوستگی و آنالیز ژرم پلاسم كاربرد وسیعی پیدا كرده است (اهم و مکنزی، 1992)[3].

نشانگرهای رپید به وسیله تكثیر تصادفی قطعات دی ان ای^[4] ژنومی با آغازگرهای منفرد 10 نوكلئوتیدی همراه با توالی‌های اختیاری به­دست می‌آیند و مزایای فراوانی نسبت به سایر نشانگرها دارند از جمله می­توان به میزان هزینه و كار كمتر، نیاز كمتر به تكنولوژی پیشرفته، نامحدود بودن تعداد، امكان بررسی همزمان چندین لوكوس در ژنوم نمونه‌ها، تجزیه و تحلیل سریع و آسان تعداد زیادی از نمونه­ها، و عدم استفاده از مواد خطرناك رادیواكتیو اشاره كرد (كیانی و همكاران، 1381).

از كاربردهای رپید می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد(كیانی و همكاران، 1381):

1) تعیین جنسیت

2) تولید آغازگرهای اختصاصی واکنش زنجیره پلی­مراز برای ژنوم­های ناشناخته

3) تجزیه و تحلیل كمی نمونه­های زیستی مختلف

4) بررسی روند تكامل و رده­بندی موجودات

5) تجزیه تحلیل ژرم­پلاسم‌ها

6) تعیین قرابت و یا فاصله ژنتیكی گونه‌ها

با وجود صنعتی شدن کشورها و استرس­های ایجاد شده، داشتن محیطی آرام و زیبا یکی از ضروریات بوده است که گل­ها می­توانند بخشی از این آرامش را به جامعه انسانی هدیه دهند.

بنفشه آفریقایی در سال 1892 میلادی در آفریقای شرقی توسط بارون والتر فونت سنت پل کشف گردید. او به افتخار نام خانوادگی خود که برای اولین بار این گیاه را کشف نموده بود آن را سنت پولیا نام­ گذاری کرد. این گیاه در کشور آلمان به نام بنفشه اوزامبارا نیز معروف می­باشد .آب و هوای حاره­ای شرایط مناسبی برای رشد این گیاه می­باشد (ایستوود، 1998)[5]. این گیاه بومی نقاط گرمسیری آفریقایی جنوبی است و از لحاظ کرموزومی این گیاه دیپلوئید بوده و به­ صورت 2n=30 است (میرانتو، 2005) .[6]

بنفشه­ی آفریقایی گیاهی نهاندانه بوده و بذرهای آن در تخمدان گل محفوظ می­ماند. این گیاه دولپه­ی بوده، جام گل به­ طور معمول دو لپه یعنی به دو دسته گلبرگ­های بالا و پایین تقسیم می­ شود. هر یک از گل­ها دارای دو تا چهار بساک مسئول تولید گرده بوده که به انتهای گل متصل است و نزدیک تخمدان قرار دارد. ساقه که گل­ها را بر روی خود نگه می­دارد از دو قسمت اصلی و فرعی تشکیل می­گردد.

رنگ بنفش گل این گیاه در یک دوره گلدهی ممکن است به­ صورت تیره و یا روشن درآید و در دوره­ دیگر به دلیل نوسانات اسیدی یا قلیایی بودن خاک، اثر آبیاری و یا کوددهی تبدیل به ارغوانی شود. سبزی برگ بنفشه آفریقایی، گاهی به­ صورت دو رنگ نمایان می­ شود که علت آن وجود رنگدانه­ های کلروفیل، کاروتن و آنتوسیانین است که در هر سلول برگ وجود دارد. دلیل ابلق بودن برگ در این گیاه نبود کلروفیل در قسمتی از برگ می­باشد. گیاهان با برگ­های ابلق به­ طور عموم گیاهان ضعیف­تری هستند و احتیاج به مراقبت و توجه بیشتری دارند. رعایت بعضی نکات پرورشی مانند هوای به نسبت خنک، نور کم و استفاده از کود بدون نیتروژن باعث بروز برگ­های ابلق می­گردد.

به طور کلی این گیاه به دو شکل رشد می­ کند:

1- رشد گیاه با برگ­های متقارن و مشابه گل رز که شکل رایج رشد است.

2- رشد گیاه که به صورت رونده که اغلب برای قرار دادن در گلدان­های آویز بسیار مناسب است (چارلز، 1998)[7].

اولین جشنواره­ی بنفشه­ی آفریقایی در 1946 میلادی در آتلانتای گرجستان برگزار شد. شهرت این گیاه در حدی است که پلیس آتلانتا برای کنترل ترافیک از آن استفاده کرد. انجمن بنفشه­ی آفریقایی چندی بعد در آمریکا برپا شد و امروزه در بسیاری از کشورهای مدرن می­توان آن­را مشاهده کرد (کامپر، 2002)[8].

1-1. اهداف اصلاحی در بنفشه آفریقایی

اهداف اصلاحی هر محصولی بسته به نیاز هر منطقه متفاوت می‌باشد. به­ طور خلاصه می‌توان اهداف اصلاحی هر محصول را به چهار گروه شامل عملكرد به تنهایی، كیفیت بذر، مقاومت به آفات و بیماری­ها و اصلاح خصوصیات زراعی تقسیم بندی نمود. برای انجام موفقیت آمیز اصلاح یک گیاه زراعی اولین كار یافتن تنوع ژنتیكی مطلوب می‌باشد (عزیزی وهمكارن، 1378).

الف) اصلاح برای صفات زراعی و عملكرد

اصلاح در جهت افزایش عملكرد از مهمترین اهداف اصلاحی در گیاهان می‌باشد که در این گیاه ماندگاری بالا و گل­دهی به موقع دارای ارزش است. به نژادگر در این خصوصی از روش­های متفاوتی استفاده می کند. لذا، یكی از روش­های اصلاحی در این زمینه تعیین والدین مطلوب برای بهره­ گیری بیشتر از هتروزیس می‌باشد.

ب) اصلاح برای مقاومت به بیماری­ها و آفات

برخی از بیماری­ها و آفات در بنفشه­ آفریقایی مشكلاتی را ایجاد می­ کند. ابتدا یافتن منابع مقاومت به بیماری و راه ­های مؤثر به­گزینی ژنوتیپ­های مقاوم است. صفت مورد نظر سپس بایستی به یک رقم یا هیبرید منتقل شود.

 

6- وسعت كاربرد

در این بین نشانگر رپید^[2] در بررسی تنوع ژنتیكی بین ارقام زراعی، طبقه بندی آن­ها و نیز تهیه نقشه‌های پیوستگی و آنالیز ژرم پلاسم كاربرد وسیعی پیدا كرده است (اهم و مکنزی، 1992)[3].

نشانگرهای رپید به وسیله تكثیر تصادفی قطعات دی ان ای^[4] ژنومی با آغازگرهای منفرد 10 نوكلئوتیدی همراه با توالی‌های اختیاری به­دست می‌آیند و مزایای فراوانی نسبت به سایر نشانگرها دارند از جمله می­توان به میزان هزینه و كار كمتر، نیاز كمتر به تكنولوژی پیشرفته، نامحدود بودن تعداد، امكان بررسی همزمان چندین لوكوس در ژنوم نمونه‌ها، تجزیه و تحلیل سریع و آسان تعداد زیادی از نمونه­ها، و عدم استفاده از مواد خطرناك رادیواكتیو اشاره كرد (كیانی و همكاران، 1381).

از كاربردهای رپید می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد(كیانی و همكاران، 1381):

1) تعیین جنسیت

2) تولید آغازگرهای اختصاصی واکنش زنجیره پلی­مراز برای ژنوم­های ناشناخته

3) تجزیه و تحلیل كمی نمونه­های زیستی مختلف

4) بررسی روند تكامل و رده­بندی موجودات

5) تجزیه تحلیل ژرم­پلاسم‌ها

6) تعیین قرابت و یا فاصله ژنتیكی گونه‌ها

با وجود صنعتی شدن کشورها و استرس­های ایجاد شده، داشتن محیطی آرام و زیبا یکی از ضروریات بوده است که گل­ها می­توانند بخشی از این آرامش را به جامعه انسانی هدیه دهند.

بنفشه آفریقایی در سال 1892 میلادی در آفریقای شرقی توسط بارون والتر فونت سنت پل کشف گردید. او به افتخار نام خانوادگی خود که برای اولین بار این گیاه را کشف نموده بود آن را سنت پولیا نام­ گذاری کرد. این گیاه در کشور آلمان به نام بنفشه اوزامبارا نیز معروف می­باشد .آب و هوای حاره­ای شرایط مناسبی برای رشد این گیاه می­باشد (ایستوود، 1998)[5]. این گیاه بومی نقاط گرمسیری آفریقایی جنوبی است و از لحاظ کرموزومی این گیاه دیپلوئید بوده و به­ صورت 2n=30 است (میرانتو، 2005) .[6]

بنفشه­ی آفریقایی گیاهی نهاندانه بوده و بذرهای آن در تخمدان گل محفوظ می­ماند. این گیاه دولپه­ی بوده، جام گل به­ طور معمول دو لپه یعنی به دو دسته گلبرگ­های بالا و پایین تقسیم می­ شود. هر یک از گل­ها دارای دو تا چهار بساک مسئول تولید گرده بوده که به انتهای گل متصل است و نزدیک تخمدان قرار دارد. ساقه که گل­ها را بر روی خود نگه می­دارد از دو قسمت اصلی و فرعی تشکیل می­گردد.

رنگ بنفش گل این گیاه در یک دوره گلدهی ممکن است به­ صورت تیره و یا روشن درآید و در دوره­ دیگر به دلیل نوسانات اسیدی یا قلیایی بودن خاک، اثر آبیاری و یا کوددهی تبدیل به ارغوانی شود. سبزی برگ بنفشه آفریقایی، گاهی به­ صورت دو رنگ نمایان می­ شود که علت آن وجود رنگدانه­ های کلروفیل، کاروتن و آنتوسیانین است که در هر سلول برگ وجود دارد. دلیل ابلق بودن برگ در این گیاه نبود کلروفیل در قسمتی از برگ می­باشد. گیاهان با برگ­های ابلق به­ طور عموم گیاهان ضعیف­تری هستند و احتیاج به مراقبت و توجه بیشتری دارند. رعایت بعضی نکات پرورشی مانند هوای به نسبت خنک، نور کم و استفاده از کود بدون نیتروژن باعث بروز برگ­های ابلق می­گردد.

به طور کلی این گیاه به دو شکل رشد می­ کند:

1- رشد گیاه با برگ­های متقارن و مشابه گل رز که شکل رایج رشد است.

2- رشد گیاه که به صورت رونده که اغلب برای قرار دادن در گلدان­های آویز بسیار مناسب است (چارلز، 1998)[7].

اولین جشنواره­ی بنفشه­ی آفریقایی در 1946 میلادی در آتلانتای گرجستان برگزار شد. شهرت این گیاه در حدی است که پلیس آتلانتا برای کنترل ترافیک از آن استفاده کرد. انجمن بنفشه­ی آفریقایی چندی بعد در آمریکا برپا شد و امروزه در بسیاری از کشورهای مدرن می­توان آن­را مشاهده کرد (کامپر، 2002)[8].

1-1. اهداف اصلاحی در بنفشه آفریقایی

اهداف اصلاحی هر محصولی بسته به نیاز هر منطقه متفاوت می‌باشد. به­ طور خلاصه می‌توان اهداف اصلاحی هر محصول را به چهار گروه شامل عملكرد به تنهایی، كیفیت بذر، مقاومت به آفات و بیماری­ها و اصلاح خصوصیات زراعی تقسیم بندی نمود. برای انجام موفقیت آمیز اصلاح یک گیاه زراعی اولین كار یافتن تنوع ژنتیكی مطلوب می‌باشد (عزیزی وهمكارن، 1378).

الف) اصلاح برای صفات زراعی و عملكرد

اصلاح در جهت افزایش عملكرد از مهمترین اهداف اصلاحی در گیاهان می‌باشد که در این گیاه ماندگاری بالا و گل­دهی به موقع دارای ارزش است. به نژادگر در این خصوصی از روش­های متفاوتی استفاده می کند. لذا، یكی از روش­های اصلاحی در این زمینه تعیین والدین مطلوب برای بهره­ گیری بیشتر از هتروزیس می‌باشد.

ب) اصلاح برای مقاومت به بیماری­ها و آفات

برخی از بیماری­ها و آفات در بنفشه­ آفریقایی مشكلاتی را ایجاد می­ کند. ابتدا یافتن منابع مقاومت به بیماری و راه ­های مؤثر به­گزینی ژنوتیپ­های مقاوم است. صفت مورد نظر سپس بایستی به یک رقم یا هیبرید منتقل شود.

:

2-1- لیکوپن

1-2-1- تاریخچه لیکوپن:

لیکوپن یک آنتی اکسیدان قوی است که در مسیر سنتز کاروتنوئیدها ساخته میشود(13). ساختار لیکوپن در سال 1930 توسط کرر[2] و همکارانش تعیین شد(14،15).

 شکل۱-۱ مسیرسنتز کاروتنوئیدها

 1-2-2- ساختار شیمیایی لیکوپن:

لیکوپن یک کاروتنوئید (C40H56) با 11پیوند مزدوج و2 پیوند غیر مزدوج با وزن مولکولی 85/536 دالتون وغالب در پلاسمای انسان است که این رنگدانه طبیعی توسط گیاهان و یا میکروارگانیسم ها سنتز می شود(17،16، 18). همچنین یک ترکیب لیپوفیلیک ونامحلول در آب است، از آنجا که لیکوپن فاقد حلقه P-ionone درساختار خود می باشد بنابراین فاقد فعالیت ویتامین A است(19).

 شکل۱-۲ ساختار شیمیایی لیکوپن

 لیکوپن در حالت طبیعی به طور طبیعی به شکل ایزومری ترانس می باشد ولی در اثر نور، حرارت، واکنش های شیمیایی وفرآوری های مختلف غذایی و جذب در بدن انسان وجانوران مختلف به اشکال ایزومری مختلف سیس تغییر پیدا می کند. متداول ترین فرم لیکوپن ایزومرهای ترانس، 5-سیس، 9-سیس، 13-سیس و 15-سیس است که دربین آنها ایزومر 5-سیس به علت کمترین انرژی پایدارتر است(20، 21،16،22،23).

لیکوپن مستعد تخریب اکسداتیو است( 25، 27، 24) بنابراین استخراج، ذخیره سازی، فرآوری، تجزیه وتحلیل از لیکوپن باید تحت شرایط محیطی کنترل شده انجام شود(25) حضور زنجیره طولانی پیوند دوگانه مزدوج کربن-کربن باعث می شو که به محض قرار گرفتن لیکوپن در معرض نور دچار تغییرات شیمیایی می گردد (23، 24).

 1-2-3- نقش لیکوپن در سلامت انسان:

 جدول ۱-۱ مقایسه قدرت آنتی اکسیدانی کاروتنوئیدها بر اساس توانایی جذب اکسیژن آزاد

نوع کاروتنوئید                                 قدرت آنتی اکسیدانی

لیکوپن                                                     31

گاماکاروتن                                               25

آستازانتین                                               24

کانتاگزانتین                                             21

آلفاکاروتن                                                 19

بتاکاوتن                                                   14

زیزانتین                                                10

لوتئین                                                     9

 1-2-3-1- ساختار کاروتنوئیدها:

شکل۱-۳ ساختار کاروتنوئید

 1-2-3-2- سرطان پروستات:

سرطان پروستات یک بیماری است که به نظر می رسد در چند دهه اخیر گسترش یافته است از آنجایی که جز ضایعات پیش سرطانی هستند معمولا از دهه سوم زندگی در مردان مشاهده می شود. اولین بار جیووانسی[3] وهمکاران(1995) گزارشی که نقش کاروتنوئیدها در کاهش سرطان پروستات را بیان می کرد منتشر کردند(30، 32).

خرید فایل متن کامل این پایان نامه :

 

 به تازگی جیووانسی مطالعاتی را در ارتباط با مصرف گوجه فرنگی، لیکوپن وخطر ابتلا به سرطان پروستات را مورد بررسی قرار داد طبق مطالعات اپیدمیولوژیکی از10 موردی را که ارزیابی کرد8 مورد از آنها کاهش خطر ابتلا مشاهده شد(38) . محتمل ترین مکانیسم را که می توان برای نقش لیکوپن در نظر گرفت نقش آن در خنثی کردن رادیکال های آزاد است(35).

1-2-3-3- بیماری های استخوانی:

اگر چه شیمی کاروتنوئیدها به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، در حال حاضر جذب، متابولیسم و توابع بیولوژیکی بررسی شود. واکنش های مخرب اکسیداسیونی از مهمترین عوامل مهم در بیماری پوکی استخوان می باشد که آنتی اکسیدان های طبیعی نظیر لیکوپن می تواند نقش جلوگیری کنندگی را داشته باشد(34). لیکوپن موجب تحریک ساخت سلول های استخوانی شده واز ناهنجاری های شکلی و کجی استخوان جلوگیری می کند(37).

1-2-3-4- سایر بیماری ها:

خاصیت آنتی اکسیدانی لیکوپن توجه تحقیقات علمی را به نقش محافظتی آن در فشار خون بالا به خود جلب کرده است. مطالعه اخیر مصرف مکمل لیکوپن به مدت 8 هفته به میزان 15 میلی گرم در روز کاهش فشار خون مشاهده شد. کسانی که به صورت مداوم از لیکوپن استفاده می کنند 30تا 60 درصد کمتر به بیماری های گوارشی مبتلا می شوند( 34، 36). همچنین مطالعات اپیدمیولوژیکی در سال های اخیر نشان می دهد که مصرف گوجه فرنگی ومحصولات غذایی گوجه فرنگی خطر ابتلا به سرطان حفره دهان، حلق، مری، معده، روده بزرگ، مثانه را در انسان کاهش می دهد.این اثر محافظتی به خواص آنتی اکسیدانی و پروویتامینی ترکیبات مغذی در بدن است(50).

 1-3- انواع روش های استخراج:

هدف از استخراج، جدا کردن و بازیابی ترکیبات مورد نظر از بافت نمونه است که اکثراً شامل تغییر و انتقال از فاز جامد به فاز مایع می باشد. سادگی، سرعت عمل و بازیابی کمی ترکیبات مورد نظر از بافت نمونه، بدون کاهش و یا تجزیه شدن انها و اقتصادی بودن روش از خصوصیات یک روش خوب است(45). یکی از روش های معروف و مورد استفاده در صنایع و آزمایشگاه ها روش استخراج با حلال [4]است که به کمک دستگاه سوکسله انجام می شود. این روش ها مستلزم مصرف حجم زیاذی از حلال های آلی خطرناک در استخراج های تجربی در سال های اخیر موجب توسعه روش های جدید استخراج با مصرف کم حلال نسبت به روش های کلاسیک شده است. در میان این روش ها، روش های استخراج به کمک آنزیم ها[5]، استخراج با سیال فوق بحرانی [6]، استخراج با کمک مایکروویو [7] و استخراج با مایع تحت فشار[8] (41،40) از محبوبیت بسیار برخوردار است و در بسیاری از فرایندهای زیست محیطی استفاده شده است(41،39). در این پروژه از ادغام روش استخراج فراصوت و آنزیمی برای استخراج لیکوپن از ضایعات گوجه فرنگی استفاده شده است. لذا لازم است به طور مختصر مفهوم استخراج و روش های مختلف آن معرفی شود.

تعریف استخراج:

انتقال یک ترکیب از مایع به مایع دیگر ویا از فاز جامد به مایع را استخراج می گویند. استخراج برچند نوع است:

1ـ استخراج مایع ـ مایع ^[9]: که به استخراج از یک مایع به مایع غیر قابل امتزاج دیگر گفته می شود.

2ـ استخراج فاز جامد[10] : که به استخراج از یک مایع توسط یک بستر جامد اطلاق می شود.

3ـ استخراج مایع ـ جامد ^[11]:که به استخراج از جامد توسط مایع گفته می شود(45).

روش های عملی استخراج عبارتند از:

1 ـ سوکسله

2 ـ سوکستک[12]

3 ـ استخراج با کمک مایکروویو

4 ـ استخراج با کمک امواج مافوق صوت[13]

5 ـ استخراج با حلال تسریع شده یا استخراج با مایع تحت فشار[14]

6 ـ استخراج با سیال فوق بحرانی

7 ـ استخراج به کمک آنزیم ها

 1-3-1- روش سوکسله

روش سوکسله اولین بار در سال 1848 توسط یک شیمیدان آلمانی به نام فرنس ون ساکسله[15] معرفی شد. این روش برای استخراج مایع ـ جامد استفاده می شود.شماتیک دستگاه سوکسله در شکل1 ـ1 ارائه شده است. هر سیستم شامل یک وسیله گرم کننده{1}، بالن حاوی حلال {2}، محفظه استخراج {3} که نمونه بعد از قرار گرفتن در کاغذ صافی که به صورت انگشتانه[16] درآمده {4} در داخل محفظه استخراج جاگذاری می شود و مبرد {5} که حلال در آن سرد شده و به داخل محفظه استخراج برگردانده می شود. مقداری پشم شیشه یا گلوله شیشه ای روی نمونه قرار داده می شود تا بر اثر چکیدن حلال از مبرد به داخل نمونه کانال ایجاد نشود و یا از پخش شدن نمونه جلوگیری شود (49).

 شکل۱ـ۴ شماتیک دستگاه سوکسله(49)

 روند کار به این ترتیب است که نمونه وزن شده داخل انگشتانه ریخته می شود ودر محفظه استخراج جایگذاری می شود. حلال گرم می شود واز لوله جانبی دستگاه سوکسله بالا می رود. حلال بعد از سرد شدن در مبرد به داخل محفظه استخراج می چکد. هنگامی که سطح حلال در محفظه به نقطه {6} رسید حلال که حاوی مواد استخراج شده است به داخل بالن حلال تخلیه می شود. این سیکل چندین بار انجام می شود تا استخراج کامل شود. لذا همواره حلال تازه با نمونه در تماس است به این ترتیب بازده استخراج افزایش پیدا می کند. این روش به زمان طولانی و مقدار زیادی حلال نیاز دارد(49).

1-3-2- سوکستک

یک روش استخراج اصلاح شده است که مبنای آن روش سوکسله می باشد این روش در سال 1970 معرفی شد ودر سال 1982 تجاری سازی شده است(42) هر دستگاه سوکسله شامل اجزای زیر است:

{1}ظرف حاوی حلال

{2}انگشتانه که نمونه در آن قرار داده می شود.

{3}سیستم بازیابی حلال که مجهز به شیر است که در مرحله بازیابی حلال بسته می شود.

:

در این سال بود که مقاوله نامه بین ­المللی در پاریس راجع به تأمین یک حمایت موثر علیه معاملات جنایتکارانه موسوم به خرید و فروش سفیدپوستان به امضاء رسید. پس از این اسناد دیگری در این زمینه منعقد گردید که از جمله آنها می­توان به کنوانسیون­های 1910، 1912، 1933 و 2000 که کنوانسیون اخیرالذکر در خصوص سرکوب و مجازات قاچاق اشخاص، به ویژه زنان و کودکان منعقد گردیده است.

قاچاق انسان یکی از جرایم سازمان یافته فراملی است .این جرم که جوهره آن نقض شدید حقوق بشر بزه دیدگان قاچاق انسان است، همزمان موجب شکلی از بردگی نوین است به همین دلیل این جرم با صدای بلند از سوی جامعه جهانی تقبیح شده است. به اعتقاد بعضی از صاحبنظران مشکل قاچاق انسان در قرن بیست و یکم همچون استعمارگری قرن نوزدهم و جنگ سرد قرن بیستم است. این تعبیر ظریف در کنار رشد روزافزون جلوه­های فراملی قاچاق انسان ، یاد آور لزوم مبارزه­ای همه جانبه با این معضل جهانی است و تحقق این خواسته نیز مستلزم به کارگیری ابزارهای جهانی است.

2- اهمیت موضوع :

قاچاق انسان یکی از پر منفعت ترین تجارتهای جهانی است که با فعالیتهایی از قبیل: انتقال غیرقانونی پول به بانکهای کشورهای خارجی، قاچاق دارو، جعل اسناد در ارتباط دانست. افزایش این مورد را می­توان تغییرات انجام شده در اروپا از سال 1989 همزمان با گشایش مرزها که به بیشتر مردم اروپا آزادی ­بخشیده و چهره زندگی را با صلح و امنیت آراسته دانست. نتیجه منفی این تحولات ، بحران عمیق فقر و فساد و تشکیلات اجتماعی و سیاسی و به عبارت دیگر منبع جنایت سازمان های فراملی دانست. علاوه

خرید فایل متن کامل این پایان نامه :

 

 بر این خود قاچاق آثار سوئی دارد و قاچاق انسان نیز دارای آثار و تبعاتی مثل ابتلاء به بیماریهای مسری است که باعث تزلزل در بنیان خانواده­ها و بروز آسیب­های اجتماعی می­گردد.

رشد قاچاقچیان انسان در سراسر جهان به علت فرایند جهانی سازی و عوامل دیگر است.

قاچاق انسان به وسیله گروه­ های سازمان یافته، سیاستهای موجود در مورد مهاجرت را به هم ریخته و در کشورهای مقصد با سوء استفاده از حقوق، این نوع رفتار را غالباً به شکل جدید بردگی منجر می­نمایند.

قاچاق انسان یک مسئله فزاینده و آن شامل بهره برداری جنسی و بهره کشی کاری قربانیان است که در همه مناطق جهان وجود دارد. مردان و زنان هر دو ممکن است که قربانی قاچاق شوند اما قربانی اصلی در جهان زنان ،دختران و کودکان هستند که اکثریت برای اهداف جنسی قاچاق می­شوند. پس از فروپاشی کمونیسم، تجارت زنان و دختران کشورهای اروپای شرقی و مرکزی و همچنین جمهوری شوروی سابق افزایش چشم­گیری داشته است. به گفته سازمان جهانی مهاجرت، شمار این زنان در کشورهای مزبور بین 300 تا 350 هزار نفر در سال برآورد می­گردد.

در بسیاری از این کشورها مجازاتی برای قاچاقچیان انسان وجود ندارد و احتمال شناسایی و دستگیری این قاچاقچیان بسیار اندک است و همراه با رشد این پدیده شوم نیز تحولاتی صورت گرفته است.

بدین ترتیب که مسیرهای سنتی قاچاق که آسیای شرقی و آفریقا بودند، کم کم در برابر حجم عظیم انتقال زنان اروپای شرقی اهمیت کمتری پیدا کرده است.

گزارشهای مختلف ارائه شده توسط کشورها زنان ، کودکان ومردان به بازارهای جنسی بین ­المللی با هدف ابتذال و فحشاء، توریسم جنسی، خدمات جنسی تجاری، اجبار به کار کودکان در وضعیت بد بیگارخانه­ها، مکانهای ساختمانی و محیط­های کشاورزی قاچاق می­شوند.

قاچاقچیان اغلب قربانیان خود را از اجتماع و جامعه­شان به مناطق دیگر (در داخل کشور خودشان یا کشورهای بیگانه) می­برند. در جایی که قربانیان تنها هستند، قادر به صحبت کردن به زبان و آشنا به فرهنگ آنها نیستند و قربانیان برگ اقامت ندارند یا دارای مدرک جعلی اقامت که توسط قاچاقچیان تهیه شده می­باشند و از همه مهمتر اینکه قربانیان حمایت خانواده و دوستان خود را از دست داده که این موضوع آنها را در مقابل تقاضاها و تهدیدهای قاچاقچیان آسیب­پذیر می­ کند. قربانیان به لحاظ ترسی که از مقامات دولتی به لحاظ زندانی شدن یا اخراج شدن دارند به پلیس مراجعه نمی­ کنند.

براساس گزارشی که توسط دفتر نظارت و مبارزه علیه قاچاق انسان در آمریکا ارائه گردیده است همه کشورهای جهانی به نحوی درگیر این پدیده می­باشند. در کشور ما ایران نیز هرچند گزارشهایی از قاچاق زنان و دختران به چشم می­خورد لیکن تاکنون اقدام عملی انجام نگرفته است. شایان ذکر است که کشور ایران یکی از منابع و مبادی قاچاق دختران و کودکان به کشورهای عربی خلیج فارس و ترکیه می­باشد که عزم جدی مسئولین در مبارزه با این موضوع مورد نیاز است هر چند که مجلس شورای اسلامی لایحه مبارزه با این پدیده را به تصویب رسانده لیکن برای ریشه کن کردن این موضوع راه زیادی در پیش می­باشد.

مواردی که از اهمیت قاچاق انسان بیان شد گوشه ­ای از اهمیت موضوع است که بیانگر عمق این مساله در سطح ملی و بین المللی می­باشد.