کلید واژه ها: بهینه سازی، جعفری، خشک کردن ترکیبی، خشک کردن با مایکروویو، خشک کردن با هوای داغ، مدل سازی، نعناع.
1-1. کلیات
خشک کردن میوهها و سبزیجات یکی از قدیمیترین و در عین حال گستردهترین روشهای شناخته شده جهت نگهداری غذا و از مهمترین فرایندها برای حفظ کیفیت مواد غذایی است. هدف عمده در خشک کردن محصولات کشاورزی، کاهش رطوبت تا حدی است که در طولانی مدت قابل نگهداری باشند که با کاهش فعالیتهای میکروبی و آنزیمی و تقلیل سرعت فعل و انفعالات شیمیایی، زمان ماندگاری محصول را افزایش و با کاهش قابل توجه در وزن و حجم آنها، هزینههای بسته بندی، ذخیره سازی و حمل و نقل آن را سهولت میبخشد (آکپینار و همکاران، 2006).
تاریخچه تولید فراوردههای خشک در ایران به دوران بسیار قدیم باز میگردد. با گذشت سالیان طولانی در بخش فرآوری این محصولات، تغیرات عمدهای پدیدار نشده و هنوز هم به طور غالب در ایران از روشهای سنتی (آفتابی) استفاده میگردد که این روشها دارای نارساییهایی است مانند قرار گرفتن محصولات در محیطی که روی پارامترهای آن کنترلی وجود ندارد. فرایند خشک کردن در شرایط کنترل شده (سیستم صنعتی) روند رو به رشدی را نشان میدهد که ریشه در انتظارات مصرف کنندگان دارد. در این روش فرایند خشک کردن محصولات در فضایی با شرایط کنترل شده و بدون وابستگی به شرایط جوی انجام میپذیرد. پارامترهای مؤثر بر شاخصهای کیفی محصول (مانند درجه حرارت، سرعت جابه جایی هوا و رطوبت نسبی) تحت کنترل، فرایند را پشت سرمیگذارد. در بازار عرضه و فروش فرآوردههای خشک در سطح جهانی، هنگامی کشور ما میتواند حضور داشته باشد و با دیگر کشورهای تولید کننده به رقابت بپردازد که قادر باشد با به کارگیری روشهای نوین و طبق استانداردهای قابل قبول محصولات خود را تولید و عرضه نماید (زیرجانی و توکلی پور، 1389).
انجام صحیح عملیات خشک کردن به علت امکان بروز تغییرات نامطلوب در ماده غذایی اهمیت زیادی دارد. برای کاهش آب مواد غذایی زمان طولانی و دمایی نسبتا بالا مورد نیاز است که همین زمان طولانی موجب بروز برخی تغییرات نامطلوب میشود که از جمله می توان به تغییرات رنگ، طعم، عطر، کاهش مواد مغذی، افزایش وزن مخصوص (به علت چروکیدگی شدید) و کاهش ظرفیت آبگیری مجدد محصول خشک شده اشاره کرد (امام جمعه و عسکری، 1383).
1-2. معایب خشک کنهای معمول امروزی
در خشک کنهای معمول صنعتی با هوای گرم به خاطر اینکه هدایت حرارتی پایین است و انتقال حرارت به قسمتهای داخلی ماده غذایی محدود میباشد، راندمان انرژی پایین میآید و مدت زمان طولانیتری برای خشک کردن لازم است. با توجه به این موارد، امروزه روشهای دیگری برای خشك كردن مواد غذایی مورد توجه قرار گرفتهاند، یکی از آنها مانند خشك كردن با مایکروویو است (زیرجانی و توکلی پور، 1389).
1-3. خشک کردن با مایکروویو
خرید فایل متن کامل این پایان نامه :
یکی از روشهایی كه طی دهه اخیر توجه زیادی به آن مبذول شده، خشك كردن با بهره گرفتن از اشعه مایكروویو است. پرتوهای مایكروویو از دسته پرتوهای الكترومغناطیسی با طول موج بلند و فركانس (٢٤٥٠ مگاهرتز) میباشند. در هنگام عبور این امواج از بافت ماده غذایی، مولكولهای قطبی نظیر آب و نمكها به ارتعاش درآمده و همین ارتعاش موجب تبدیل انرژی مایكروویو به حرارت میشود. قابل توجه اینكه بر خلاف روشهای دیگر خشك كردن كه در آنها گرما باید از سطح به عمق نفوذ كند، در این روش گرما در خود ماده غذایی به وجود میآید. مثالهای متعددی از کاربردهای خشک کردن مایکروویو وجود دارد که مایکروویو مزیتهای قابل توجهی را فراهم کرده است. کاربرد مایکروویو در خشک کردن گستره وسیعی از صنایع از جمله صنایع غذایی را دربر میگیرد. در هر مورد، سیستمهای خشک کردن مایکروویو، زمان خشک کردن را به طور قابل توجهی کاهش دادهاند بدون اینکه اثر منفی بر کیفیت محصول بگذارند. در خشک کردن با مایکروویو، گرما، حاصل از تبدیل انرژی مایکروویو به انرژی حرارتی در درون مواد مرطوب است و دمای مطلوب را برای خشک کردن سریع مواد فراهم میکند. گرمایش حجمی ناشی از نفوذ مایکروویو و کاهش هزینه های فرایند، مایکروویو را به منبع جذاب انرژی حرارتی تبدیل کرده است. زمانهای کوتاهتر فرآوری، به میزان قابل توجهی هزینههای تولید برخی از محصولات را کاهش میدهد (ده بوره و اسمعیلی، 1389). همچنین به خاطر تمرکز انرژی، سیستم مایکروویو فقط 20 تا 35 درصد نسبت به سایر روش های خشک کردن نیاز به فضا دارد و چون نتایج تحقیقات نشان داده که کاربرد نادرست مایکروویو باعث تولید محصولات با کیفیت بد شده پیشنهاد شده که انرژی مایکروویو باید در مرحله محتوای رطوبتی پایین، در انتهای عمل خشک کردن استفاده شود (آلیباس، 2007). در این روش گرما در خود بافت ماده غذایی تولید شده و از آسیب دیدن و سوختن قسمتهای سطحی ماده غذایی جلوگیری می شود. با توجه به هزینههای بالای خشک کردن با بهره گرفتن از انرژی مایکروویو و همچنین برخی دیگر از معایب آن تركیب خشك كن هوای داغ و مایكروویو بسیار مورد توجه قرار گرفته است. هدف از ترکیب روشها در تمامی موارد، استفاده از مزایای هرکدام از روشهای مذکور بوده است. در این رابطه استفاده از انرژی مایکروویو بسته به چگونگی و زمان استفاده از آن میتواند نتایجی متفاوت و بعضا متضاد داشته باشد. اثرات این انرژی بر رنگ محصول و نیز میزان تخلخل آن از این قبیل موارد هستند (امام جمعه و عسکری، 1383).
. روشهای ترکیبی خشک کردن
گرایشهای جدید در توسعه و بهبود فرایندها و محصولات غذایی در زمینه خشک کردن، منجر به ایجاد روشهای ترکیبی از فناوریهای متعارف و غیر متعارف مختلف خشک کردن شده است. یکی از اهداف تمامی این فرایندها به حداقل رساندن زمان عمل خشک کردن است به طوری که تغییر در مقدار رطوبت، همراه با عدم آسیب رسیدن به محصول نهایی و فرایندی کارآمد و مقرون به صرفه نیز باشد. سبزیجات و گیاهان دارویی و معطر حاوی سطح بالایی از رطوبت و محیطی مناسب برای نفوذ میکروارگانیسمها هستند. بنابراین، خشک کردن فوریترین عملیات بعد از برداشت، برای جلوگیری از زیانهای وارده است (ازکان و همکاران، 2007).
1-5. ضرورت انجام تحقیق
1-6. اهداف و فرضیات
1-6-1. اهداف
- بهینه کردن شرایط خشک کردن جعفری و نعناع با بهره گرفتن از هوای داغ و مایکروویو.
- بررسی اثر روش خشک کردن بر کیفیت جعفری و نعناع خشک شده.
- بررسی سینتیک خشک کردن جعفری و نعناع.
- انتخاب بهترین مدل توصیف کننده فرایند خشک کردن جعفری و نعناع.
1-6-2. فرضیات
- دماهای مختلف خشک کردن بر خصوصیات کیفی و ظاهری جعفری و نعناع تاثیر گذار است.
- نوع خشک کن مورد استفاده بر خصوصیات کیفی و ظاهری جعفری و نعناع تاثیر گذار است.
- خشک کردن ترکیبی با هوای داغ و مایکروویو باعث بهبود خصوصیات کیفی و ظاهری جعفری و نعناع میشود.
[یکشنبه 1400-05-10] [ 02:11:00 ق.ظ ]
|